XHEVAHIR SPAHIU
NË PYJE VJESHTA NDEZI ZJARRE
Në pyje vjeshta ndezi zjarre
në zemër zjarr më ndeze ti;
po diç gjëmoi lart në male
dhe nga gjëmimi rrodhi shi.
Dhe fryu një erë e dimri i bardhë
i shtriu krahët gjer tek ne;
u drodhën drurët, gjethet ranë
si copëra flakësh mbi xhade.
Të dy mbështetur pas një reje
Të dy, dy sy në gjithësi;
unë bie, ngrihem brenda teje
e brenda meje digjesh ti.
Sa vjen, dëbon vetminë e plogët
sa shkon, vetmia flet përçart;
për ne s’do thonë arkeologët
statuja që nuk patën fat.
Në pyje vjeshta ndezi zjarre
lejlekët nisi s’di se ku;
mbi hi do fryjë erë e marrë
kur të mos mbetet asnjë
TAKIM MË 31 DHJETOR
Në kufirin mes viteve,
për ato që ikën,
për ato që vijnë
mendimi pezull rri.
Ty që m'u shfaqe në dhjetorin e bardhë,
nuk di ku të të fus, nuk di!
Ish pasditja e fundit e një viti në ikje.
Ora e Vlorës përudhte
shkëmbime vështrimesh të dridhshme.
Sido që të jenë ngashnjimet e ardhshme,
këto do të mbeten
të papërsëritshme.
E unë në kufirin mes viteve,
prerë nga një pyetje si ky qiell me vetëtimë:
Ku të të fus,
në ato që ikën,
a në ato që vijnë?
ANËS GJAKUT QAN AJKUNA
- Elegji e thinjur
Pranë Ajkunës mjeron gjaku,
anës gjakut qan Ajkuna.
Qaj, moj qyqe, bar mos mbijë,
vdekjes vetë t’i dridhet buza.
Qaji të tërë me radhë
të rënet përmbys a në brinjë,
me kokat e prera, syshuar,
kthyer nga qielli i hirtë.
Qaj ata që s’kishin nëna
qaj ata që kishin motra;
qaj ata që s’i sheh hëna,
s’u flet deti, s’i njeh kodra
Skajeve të vajit tënd
zunë korbat e krrokasin;
klithmat e tua, moj loke
lisat e malit luhatin.
Kur të vdesësh ti, moj korbë
pak nga pak siç vdes një lumë
kush do të të qajë mbi kokë?
Veten vetë qaje, Ajkunë
Ç’flas kështu? Mos më piu nata
Mjaft zezove, moj e mjerë.
Prije kujën. Mblidh fishekët,
shko në shtrat lind djem të tjerë
LUTJE
Përpara tymit
harroj zjarrin
përpara puthjes
harroj dashurinë
përpara lules
harroj aromën
përpara hingëllimës
harroj kalin
përpara emrit
harroj njeriun
më vini përpara orën
të harroj kohën
DITELINDJA E HYJNISE
Ca duar te padukshme
zbuluan nje statuje hyjnie
As qante
as qeshte
as fliste
Druret arkeologe rrudhat
perkulen
te gjenin moshen pa moshe te statujes
Pluhuri binte pazeshem nga kurmi
si bore tretej mjegulla
Statuja kish lindur
diten e frikes se njeriut
nga vdekja
***
Te zgjatesh doren
e te keputesh mollen
te hedhesh kemben
e te perçikesh henen
te nisesh
e te perkryesh yllin
te shkulesh zemren
e te pergjakesh endrren.
NE MAJE TE MALIT
Ketu ne maje te malit
ku vetem lisat s’me braktisin
dhe fletet e tyre fatin me tregojne,
ketu ku ujrat jeten nisin
dhe s’dine se ku shkojne,-
jam are e vetmuar e veres se thate,
gjuhe e prere ne gojen e heshtjes se gjate.
Sa prane Zotit
Prej Zotit i harruar.
Per nje trokitje,
t’i fal, o udhetar,
te gjitha c’kam fituar.
TE JESH ME TY
Te prekesh heshtjen tende sic prek nje send,
te shohesh thelle ne ata sy,
ku dashuria hepohet si anije
e te mos duash te jesh perhere me ty?
Te ecesh me krahun mbi supet e tua
e te harrosh oshetimen e kalter,
limonat mbi krye,
peshkarexhat si zjarre te nates?
Te jesh me ty,
tok me ty te qeshesh
e mos kuptosh se si perpiqet deti
te dale jashte guaskes se vetvetes?
Te jesh me ty?
Te jesh me ty!
TAKSITE E SE DIELES
Ne stacionin prane pishave, kete nate me shi,
ne heshtje po clodhen njezet e shtate taksi.
Neser perseri mbi qytet do te shkasin,
si shiu mbi pardesyne time bojekafe.
Po c'rruge, valle, i presin? Dhe c'endrra shikojne
taksite qe flene zbuluar nen neone?
Mes gjumit te hekurt u ferferijne reflekse
te jeteve qe neser si rruge do te pleksen.
Ne ca do te hipin dashurite e ndershme,
do te qajne ne te tjerat viktimat e mbleseve.
Po ta dija ne cilat taksi hipin lotet,
trupin tim barrikade do ta vija nen rrotat.
BRIRET E DEMIT
Dikujt tani mund t'i kujtohet e dashura,
dikujt nena.
Mua nje dem i zi me kujtohet
me briret si dy gjysmehena.
Demi nen qiell nje nderkryerje e bukur,
briret mbi koke si mbi shkemb ishin ngulur.
E doja shume;
sidomos shume ia doja briret,
krenaria e qeve, mendoja une.
Por nje mbremje te hidhur, te zymte,
nje dore e cartisur u ndeh;
mori sharren dhe briret e demit
i hodhi si drure perdhe.
I mora te dy gjysmehenat,
lotet naten m'i ndriten mbi buze.
Prej brireve ku flinin vikamat,
si qepalle dridhej qielli pa fund.
Dikujt tani mund ti kujtohet e dashura,
dikujt nena.
Nje dem ne kujtese vertitet,
ne duar dy gjysmehenat.
1965
FATI KORB
Bie po gjumi s’me ze:
Dita gdhin apo s’gdhin me?
Nata nxin e ndjell fatkob
Korbi fat e fati korb
Ca me thonj e ca me kame
Hapet varri
Nen krrokame
Varr qe rron kur rrojtjen bren
Dites driten ia rremben
Bie po gjumi s’me ze:
Dita gdhin apo s’gdhin me?
ORA
Apartament i zakonshem. Kati i dyte
Udha e trenit.
Mbi parvaz;
Tik-taku i ores;
Mbi krevat
Tik-taku i zemres
Gjoksi yt i ngrohte, dallgezues,
Koka ime mbi te
Koka, koha, ora, zemra
Nje C’rreh aty?
C’murmurit, c’gurgullon, c’oshetin?
Cila ere? Cili lume? Ora, koha
Zemra, jeta. Koha tek zemra,
Jeta tek une Ti, toke e lire
Ti liria ime e pushtuar
Nga dashuria
Kur s’te kisha,
Kujtoja se lulezoje ne ndonje planet tjeter
Te dua aq sa me duket
Sikur do te vdes neser
Mbi krevat
Tik-taku i zemres
Mbi parvaz
Tik-taku i ores
Udha e trenit.
Kati i dyte. Apartament i zakonshem
Nje molle u fik.
Permbytje mbi dhe
Ne varken e Noes a do te kete vend per ne?
(1972)
BABAI
Naten
kur bota fle
dhe deti pertyp pendimin per marrezite e dites
kur pulebardhat ne skajet e kujteses klithin
dhe yjet – sy qe s’mbyllin sy –
ne heshtje zene e fiket
del nga shushama
dhe shalon nje kale
shkel mbi asgjene
dhe qaset ne rrethina
S’eshte Kostandini i vetem. Eshte babai.
Askush s’e sheh dhe nuk e njeh askush.
Lidh kalin ne nje gardh me rreze hene
shkund balten dhe avitet ne driatare
prane gjumit te femijeve
Zgjat doren, i mbulon me nje velenxe
se shohin endrra dhe endrrat mund te ftohen
Nje lemsh me brenga befas ia ze fytin
po kollen mban
femijet mund te zgjohen
Sikur te ngrihen e t’i kerkojne buke: ai
prej kohesh i ka harrruar perrallat
Si heshtje del
merr udhen drejt baneses qe nuk ia ze askush
me sy i flet Karontit, pa u ndjere
mos pikelloje te vdekurit e tjere
Ah, shpirti i tij ia mbushi zgavrat e qiellit
vec trupi eshte atje
ne preher te nje nate te nendheshme
……………e vetmja nate pa yje
DASHURI E NDALUAR
Leshoje drerin Artemide.
Harkoje harkun,shigjeten shigjetoje,
piken e lotit qe shket nga syri i drerit,
nese te ngushellon,qelloje.
Leshoje drerin Artemide.
Se dashuria ka uri,
dhe vjeshta,vjeshta e llahtarisur
ve kujensi te jete ne zi.
Shigjeta e nisur kurre s'kthehet pas
dhe mosha s'eshte gafore qe shkon praptas.
Klapite e lindjes te tmerrojne?
Rreshqit,rreshqit ne siperfaqen e jetes,
gjahtare e vetvetes.
Mbi koken tende rri mberthyernje cerdha gjysmehene,
nen driten e sajne kopsht te Luksemburgut,
pellumbat dashurohen gjersa cmenden.
Leshoje drerin Artremide
dhe mos e nis ate shigjete.
Sorkadhja veshur me te zeza,
kah mot pas blirit pret.
FERRPARAJSA
Pa pike pezmi vdes qysh neser
po fundja fatit pse t'ia prish
Pushtoma shpirtin, vere e vjeter,
me lidh me pranga perendish.
Shkelqen parajsa permatane,
s'ka ferr e terr e tmerr pa fre,
se nga te gjithe qe shkuan e vane
asnje s'u kthye prape mbi dhe
Por cfare merzie e perzishme
rrafshire e botes n'ameshim!
Pa pabesi te befasishme,
pa nje perplasje, nje tundim
M'u ndiz ne deje zjarr i pare,
me prush e afsh me perkedhel.
Nje mije demone ta heqin zvarre,
i zmbraps ky dufi yt rrebel!
Me yjet flet kur pret vetem
ne ferrparajsa gjithesish.
Plugoma shpirtin, vere e vjeter,
te thyej pranga perendish.
JETOJ BRENDA SYVE TË TU
Jetoj brenda syve të tu,
në sytë e mi ti ke shtëpinë.
S’jemi vetvete
secili është tjetri.
Vera ime ka dy skaje:
njëri në pranverë, tjetri në vjeshtën tënde.
Ti hyn në të djeshmen time
humb rrugën si ai që ka humbur kujtesën.
Unë hyj në të ardhmen tënde,
Humb rrugën si ai që në pyll s’ka kaluar asnjëherë.
Sa do doje të kishe në duar të djeshmen time!
Sa do të doja të kisha në duar të ardhmen tënde!
Kë të pyes? Cilin yll? Cilën kohë?
Për të djeshmen time ti mund të pyesësh një lumë,
dy lisa, një dem,
edhe varrin,
varrin e nënës.
Krejt e kotë.
T’i lëmë pyetjet. Pyetjet le të marrin një sy gjumë.
Sonte jemi vetëm e sotme.
Në pyje vjeshta ndezi zjarre
në zemër zjarr më ndeze ti;
po diç gjëmoi lart në male
dhe nga gjëmimi rrodhi shi.
Dhe fryu një erë e dimri i bardhë
i shtriu krahët gjer tek ne;
u drodhën drurët, gjethet ranë
si copëra flakësh mbi xhade.
Të dy mbështetur pas një reje
Të dy, dy sy në gjithësi;
unë bie, ngrihem brenda teje
e brenda meje digjesh ti.
Sa vjen, dëbon vetminë e plogët
sa shkon, vetmia flet përçart;
për ne s’do thonë arkeologët
statuja që nuk patën fat.
Në pyje vjeshta ndezi zjarre
lejlekët nisi s’di se ku;
mbi hi do fryjë erë e marrë
kur të mos mbetet asnjë
TAKIM MË 31 DHJETOR
Në kufirin mes viteve,
për ato që ikën,
për ato që vijnë
mendimi pezull rri.
Ty që m'u shfaqe në dhjetorin e bardhë,
nuk di ku të të fus, nuk di!
Ish pasditja e fundit e një viti në ikje.
Ora e Vlorës përudhte
shkëmbime vështrimesh të dridhshme.
Sido që të jenë ngashnjimet e ardhshme,
këto do të mbeten
të papërsëritshme.
E unë në kufirin mes viteve,
prerë nga një pyetje si ky qiell me vetëtimë:
Ku të të fus,
në ato që ikën,
a në ato që vijnë?
ANËS GJAKUT QAN AJKUNA
- Elegji e thinjur
Pranë Ajkunës mjeron gjaku,
anës gjakut qan Ajkuna.
Qaj, moj qyqe, bar mos mbijë,
vdekjes vetë t’i dridhet buza.
Qaji të tërë me radhë
të rënet përmbys a në brinjë,
me kokat e prera, syshuar,
kthyer nga qielli i hirtë.
Qaj ata që s’kishin nëna
qaj ata që kishin motra;
qaj ata që s’i sheh hëna,
s’u flet deti, s’i njeh kodra
Skajeve të vajit tënd
zunë korbat e krrokasin;
klithmat e tua, moj loke
lisat e malit luhatin.
Kur të vdesësh ti, moj korbë
pak nga pak siç vdes një lumë
kush do të të qajë mbi kokë?
Veten vetë qaje, Ajkunë
Ç’flas kështu? Mos më piu nata
Mjaft zezove, moj e mjerë.
Prije kujën. Mblidh fishekët,
shko në shtrat lind djem të tjerë
LUTJE
Përpara tymit
harroj zjarrin
përpara puthjes
harroj dashurinë
përpara lules
harroj aromën
përpara hingëllimës
harroj kalin
përpara emrit
harroj njeriun
më vini përpara orën
të harroj kohën
DITELINDJA E HYJNISE
Ca duar te padukshme
zbuluan nje statuje hyjnie
As qante
as qeshte
as fliste
Druret arkeologe rrudhat
perkulen
te gjenin moshen pa moshe te statujes
Pluhuri binte pazeshem nga kurmi
si bore tretej mjegulla
Statuja kish lindur
diten e frikes se njeriut
nga vdekja
***
Te zgjatesh doren
e te keputesh mollen
te hedhesh kemben
e te perçikesh henen
te nisesh
e te perkryesh yllin
te shkulesh zemren
e te pergjakesh endrren.
NE MAJE TE MALIT
Ketu ne maje te malit
ku vetem lisat s’me braktisin
dhe fletet e tyre fatin me tregojne,
ketu ku ujrat jeten nisin
dhe s’dine se ku shkojne,-
jam are e vetmuar e veres se thate,
gjuhe e prere ne gojen e heshtjes se gjate.
Sa prane Zotit
Prej Zotit i harruar.
Per nje trokitje,
t’i fal, o udhetar,
te gjitha c’kam fituar.
TE JESH ME TY
Te prekesh heshtjen tende sic prek nje send,
te shohesh thelle ne ata sy,
ku dashuria hepohet si anije
e te mos duash te jesh perhere me ty?
Te ecesh me krahun mbi supet e tua
e te harrosh oshetimen e kalter,
limonat mbi krye,
peshkarexhat si zjarre te nates?
Te jesh me ty,
tok me ty te qeshesh
e mos kuptosh se si perpiqet deti
te dale jashte guaskes se vetvetes?
Te jesh me ty?
Te jesh me ty!
TAKSITE E SE DIELES
Ne stacionin prane pishave, kete nate me shi,
ne heshtje po clodhen njezet e shtate taksi.
Neser perseri mbi qytet do te shkasin,
si shiu mbi pardesyne time bojekafe.
Po c'rruge, valle, i presin? Dhe c'endrra shikojne
taksite qe flene zbuluar nen neone?
Mes gjumit te hekurt u ferferijne reflekse
te jeteve qe neser si rruge do te pleksen.
Ne ca do te hipin dashurite e ndershme,
do te qajne ne te tjerat viktimat e mbleseve.
Po ta dija ne cilat taksi hipin lotet,
trupin tim barrikade do ta vija nen rrotat.
BRIRET E DEMIT
Dikujt tani mund t'i kujtohet e dashura,
dikujt nena.
Mua nje dem i zi me kujtohet
me briret si dy gjysmehena.
Demi nen qiell nje nderkryerje e bukur,
briret mbi koke si mbi shkemb ishin ngulur.
E doja shume;
sidomos shume ia doja briret,
krenaria e qeve, mendoja une.
Por nje mbremje te hidhur, te zymte,
nje dore e cartisur u ndeh;
mori sharren dhe briret e demit
i hodhi si drure perdhe.
I mora te dy gjysmehenat,
lotet naten m'i ndriten mbi buze.
Prej brireve ku flinin vikamat,
si qepalle dridhej qielli pa fund.
Dikujt tani mund ti kujtohet e dashura,
dikujt nena.
Nje dem ne kujtese vertitet,
ne duar dy gjysmehenat.
1965
FATI KORB
Bie po gjumi s’me ze:
Dita gdhin apo s’gdhin me?
Nata nxin e ndjell fatkob
Korbi fat e fati korb
Ca me thonj e ca me kame
Hapet varri
Nen krrokame
Varr qe rron kur rrojtjen bren
Dites driten ia rremben
Bie po gjumi s’me ze:
Dita gdhin apo s’gdhin me?
ORA
Apartament i zakonshem. Kati i dyte
Udha e trenit.
Mbi parvaz;
Tik-taku i ores;
Mbi krevat
Tik-taku i zemres
Gjoksi yt i ngrohte, dallgezues,
Koka ime mbi te
Koka, koha, ora, zemra
Nje C’rreh aty?
C’murmurit, c’gurgullon, c’oshetin?
Cila ere? Cili lume? Ora, koha
Zemra, jeta. Koha tek zemra,
Jeta tek une Ti, toke e lire
Ti liria ime e pushtuar
Nga dashuria
Kur s’te kisha,
Kujtoja se lulezoje ne ndonje planet tjeter
Te dua aq sa me duket
Sikur do te vdes neser
Mbi krevat
Tik-taku i zemres
Mbi parvaz
Tik-taku i ores
Udha e trenit.
Kati i dyte. Apartament i zakonshem
Nje molle u fik.
Permbytje mbi dhe
Ne varken e Noes a do te kete vend per ne?
(1972)
BABAI
Naten
kur bota fle
dhe deti pertyp pendimin per marrezite e dites
kur pulebardhat ne skajet e kujteses klithin
dhe yjet – sy qe s’mbyllin sy –
ne heshtje zene e fiket
del nga shushama
dhe shalon nje kale
shkel mbi asgjene
dhe qaset ne rrethina
S’eshte Kostandini i vetem. Eshte babai.
Askush s’e sheh dhe nuk e njeh askush.
Lidh kalin ne nje gardh me rreze hene
shkund balten dhe avitet ne driatare
prane gjumit te femijeve
Zgjat doren, i mbulon me nje velenxe
se shohin endrra dhe endrrat mund te ftohen
Nje lemsh me brenga befas ia ze fytin
po kollen mban
femijet mund te zgjohen
Sikur te ngrihen e t’i kerkojne buke: ai
prej kohesh i ka harrruar perrallat
Si heshtje del
merr udhen drejt baneses qe nuk ia ze askush
me sy i flet Karontit, pa u ndjere
mos pikelloje te vdekurit e tjere
Ah, shpirti i tij ia mbushi zgavrat e qiellit
vec trupi eshte atje
ne preher te nje nate te nendheshme
……………e vetmja nate pa yje
DASHURI E NDALUAR
Leshoje drerin Artemide.
Harkoje harkun,shigjeten shigjetoje,
piken e lotit qe shket nga syri i drerit,
nese te ngushellon,qelloje.
Leshoje drerin Artemide.
Se dashuria ka uri,
dhe vjeshta,vjeshta e llahtarisur
ve kujensi te jete ne zi.
Shigjeta e nisur kurre s'kthehet pas
dhe mosha s'eshte gafore qe shkon praptas.
Klapite e lindjes te tmerrojne?
Rreshqit,rreshqit ne siperfaqen e jetes,
gjahtare e vetvetes.
Mbi koken tende rri mberthyernje cerdha gjysmehene,
nen driten e sajne kopsht te Luksemburgut,
pellumbat dashurohen gjersa cmenden.
Leshoje drerin Artremide
dhe mos e nis ate shigjete.
Sorkadhja veshur me te zeza,
kah mot pas blirit pret.
FERRPARAJSA
Pa pike pezmi vdes qysh neser
po fundja fatit pse t'ia prish
Pushtoma shpirtin, vere e vjeter,
me lidh me pranga perendish.
Shkelqen parajsa permatane,
s'ka ferr e terr e tmerr pa fre,
se nga te gjithe qe shkuan e vane
asnje s'u kthye prape mbi dhe
Por cfare merzie e perzishme
rrafshire e botes n'ameshim!
Pa pabesi te befasishme,
pa nje perplasje, nje tundim
M'u ndiz ne deje zjarr i pare,
me prush e afsh me perkedhel.
Nje mije demone ta heqin zvarre,
i zmbraps ky dufi yt rrebel!
Me yjet flet kur pret vetem
ne ferrparajsa gjithesish.
Plugoma shpirtin, vere e vjeter,
te thyej pranga perendish.
JETOJ BRENDA SYVE TË TU
Jetoj brenda syve të tu,
në sytë e mi ti ke shtëpinë.
S’jemi vetvete
secili është tjetri.
Vera ime ka dy skaje:
njëri në pranverë, tjetri në vjeshtën tënde.
Ti hyn në të djeshmen time
humb rrugën si ai që ka humbur kujtesën.
Unë hyj në të ardhmen tënde,
Humb rrugën si ai që në pyll s’ka kaluar asnjëherë.
Sa do doje të kishe në duar të djeshmen time!
Sa do të doja të kisha në duar të ardhmen tënde!
Kë të pyes? Cilin yll? Cilën kohë?
Për të djeshmen time ti mund të pyesësh një lumë,
dy lisa, një dem,
edhe varrin,
varrin e nënës.
Krejt e kotë.
T’i lëmë pyetjet. Pyetjet le të marrin një sy gjumë.
Sonte jemi vetëm e sotme.