Enxhi Krasniqi
TRAGJEDI TË KOHËVE MODERNE
-tregim-
Ajo ditë ishte e zakonshme si të gjitha ditët e tjera të qëndrimit tim në Kosovë.U ngrita herët dhe mendova të bëja dy punë, edhe shëtitjen time të mëngjesit, edhe të shikoja rrugët, kopështiet për të cilat me kishte marrë malli, por të merrja njëkohësisht edhe bukën e ditës.Dielli e kishte kaluar qafën e malit dhe dukej si një saç i madh, që piqte buken e madhe te ditës për njerzit.Zogjtë cicërinin në kor në degët e pemëve, por pa mundur dot këngën e gjinkallave, që edhe ato ishin zgjuar herët.U afrova pranë dyqanit të bukës.Hapa derën e bukëpjekësit, dhe mora erën e bukës së pjekur.Me ngjante se thithja të gjitha aromat e fushave te Kosovës.Një erë që më ngrohu.
-Miremëngjesi!...përshëndeta, por kureshtare në do e gjeja serish bukëpjekësin që kisha lënë kur ika para dy vjetësh.Nuk ishte xha Simoni që prisja të ishte .Përpara meje qendronte një mesoburrë me flokë disi të rralluara, dhe me ca sy të qetë e të embël.
-Mirëmëngjesi Zonjë! Më përshëndeti edhe ai.Paskeni ardhur me pushime?Pyetja me krijoi bindjen se më njihte.
-Po, pak pushim na duhet dhe ne kurbetqarëve.Na mërr malli për trojet,për burimet dhe lëndinat ku luajtëm dhe u rritëm.
Ai tundi kokën sikur donte të thoshte “Mua nuk më merr malli, por nuk kam ku vete”.
-Tani mbas luftës shikoj se jeta është bërë dhe më e vështirë!
-Ki të drejtë zonjë, gjëndja është vërtet e vështirë.Të gjithë luftojnë me kafshatën e gojës.Të gjithë janë në lëvizje për një ditë më të mirë .Të gjithë njerzit janë në luftë për krijimin e diçkaje të re.Kërkojnë diçka më të mirë se ajo që u ka mbetur. Dhe derisa e duan këtë diçka dhe s'bejnë dot pa të,patjetër që do lëvizin dhe do ta kërkojnë.Fliste me mirësi por edhe me dhimbje.Kishte një zë të thellë si vetë oshëtimat e pyjeve Gradinës.
Ndërsa ne bisedonim,një vogëlueshe me gërsheta si lëkura e regjur qëndronte pranë meje.Kishte një fytyre imcake,një palë sy që shëndrisnin si kokrra rrushi,por sikur me parë të kishin lotuar.Faqet e njoma të saj dukeshin sikur ishin larë me lot.Kishte veshur një fustan të verdhe dhe të zhubrosur.Grushtin e dorës së djathtë e mbante të mbyllur,sikur kishte frikë se mos i ikin lekët që mbante në dorë.Në shikim të parë të jepte bindjen se jeta e saj nuk mund të ishte e qetë, e ëmbël dhe e bukur.
Kërkova dy bukë që më duheshin.Shitësi futi dorën nën banak, mori një cope letre dhe mbështolli simitet.Vogëlushja e vështronte me gjakftohtesi me ata sytë e saj të qetë, që u gjasonin dy kokrrave të kafes që notojnë në filxhanin e thellë.
-Zonjë doni gjë tjetër? – shitësi hidhte veshtrimin nga furra e madhe, që si dukej ishte e mbushur me bukë për tu pjekur..
-Jo zoteri !Unë nuk dua asgjë tjetër.Por kjo vogëlushja këtu dëshiron.Ajo s'ishte aq e gjatë,prandaj ai nuk e kishte parë, ndaj vajti në skaj të banakut dhe e shikoi nga afër.
- Ju e sollët këtu?
-Jo zotëri, këtu e gjeta! Vogëlushja më pa me enigmë,e kredhur në mendime.
- Ç'deshe ti ?Bukë?!
Vajza u drodh nga zëri i shitësit dhe u zgjua nga mendimet.Ajo zgjati dorën e vogël.Hapi grushtin.Në të gjendej një monedhë që mund të blije vetëm një bukë.
Shitësi futi sërisht dorën nën banak,mori gazeten dhe mbështolli bukën.Unë vura mbi banak monedhën e saj dhe një monedhë tjetër.
- Edhe një simite, zotëri, për këtë vogëlushen.
Nga vitrina nxori edhe një simite tjetër, dhe serish bëri cermoninë e mbeshtjelljes.
Mora të dy bukët dhe ja dhashë.Gishtrinjtë e saj i shtrënguan ato,i kishte të lagta dhe të ngrohta si skërranjat pas shiut.Vogëlushja me shikonte ngurtazi duke i shtrënguar simitet pas fustanit të saj të papastër.
Hapa derën dhe lashë të dilte përpara meje.
-Si quhesh ?Ajo vetëm më shikonte, dhe dukej sikur nuk merrte frymë.Të ka enda një akullore ?Ajo levizi qerpikët e vegjël si dy krahë fluture. Shkojmë pra!
Arritëm te tregtiza dhe porositëm akullore.Vajza nuk e leshonte bukën nga dora.
-Pse s'e le bukën këtu në tavolinë, që të hash akulloren më mire!-i thashë me një zë lutes, dhe desha t’i’a marr bukën .Ajo e shtrëngonte për vete duke e përtypur akulloren, si të ishte një bombobe.Pasi hëngrëm akulloren u ngritem.-Ku banon? Heshtje, asnje fjalë. -E mira është që bukën ta shpiesh në shtëpi ! Ajo vetëm më shikonte dhe nuk hapte gojë.- Mirë atëherë, të dëshiroj ditë të mire, i shpupurisa flokët e dendur, dhe vazhdova të ecja në drejtim të shtepisë.
Pas meje dëgjoja hapa të vegjël.Ngjanin si gishtrinj që luanin melodi trishtuese mbi tastat e një pjanoje.U ktheva.Ajo ishte pas meje.- Në këtë drejtim banon?
Ajo s'u përgjigj.Ecte perkrah meje,thuajse nën sqetullen time.Çdo gjë ishte e qetë,mezi hetohej dikush aty pari, sepse ishte herët në mengjes.Ajo me vështronte në mënyrë enigmatike.Rruga ishte e shkretë,këtë ja shtonte dhe më tepër dielli i fortë që nxehte si një furrë.Nga të dy anët kishte oborre dhe shtëpi të pastërta.Pak me lart dy persona ishin ulur në karrige para një dyqani frutash.
-Mos e njihni këtë vogëlueshe?Vjen pas meje por nuk e di se ku banon.
Ata panë sytë e asaj .
-Mbase është nga ajo familja që tani jeton në shtëpinë e Stojkoviçit, kanë ardhur nga një fasht i Drenicës,tha njëri prej tyre.Ju jeni e bija e Sokolit që jeton në Gjermani?...
- Po !...U përgjigja unë shkurt.
- Pushime të këndëshme - më urojë ai...
I përshëndeta për ditë të mbarë dhe vazhdova më tej.Tani ecja disi me e sigurtë, sepse dija se ku banonte vogëlushja.Arritëm te shtëpia ime,por nuk u futa në të.Ecëm me vogëlushen me tutje.Nuk me linte kureshtja të qetë.Dëshiroja të dija shkaqet pse ajo nuk fliste, dhe po ashtu, doja të dija dhe gjendjen e tyre.
Arritëm te shtëpia. Derën e gjetëm të hapur.Shtyva me kujdes kanatin e saj dhe hyra në koridor.Ishte errësirë.Dëgjoja shumë qartë zëra fëmijësh .Dikush qeshte e dikush qante.Ata zëra ishin rrefyes se nga të vazhdoja të ecja.Pas disa hapash u gjenda pikërisht në vendin nga vinte ajo sinfoni e pa harmonizuar.Shtyva derën e dhomës,por dhe e drojtur përpara asaj që me priste.Zot !...Një gjendje që nuk e paramendoja as nëpër filma të trishtë.Një grua e zeshkët në fytyrë,me flokë të gjatë dhe të zes ishte e shtrirë në një shpuzë të shtruar në dysheme, afër dritares në anën e djathtë të derës nga hyra unë.Kishte çehren as e gjalle, dhe as e vdekur.Duart i kishin rrethuar barkun e fryre nga shtatzania.Afër saj qëndronte një femije i vogël që sapo kishte filluar të ecte.Ai me duart e tij të vogla luante me flokët e saj, sikur donte ta zgjonte nga gjumi .Tre fëmijë të tjerë luanin nëpër dhomë, sikur të mos kishte ndodhur asgje.Rrekeshin mes vete.Ne fillim u shtanga.Nuk dija çfar të bëja më pare.Mu duk se rashe në një pus të thellë, të mbushur me uje dhe po mbytesha.Më përmëndi zëri i vajzës që më ndiqte nga pas gjatë rrugës:
- Te lutem ndihmoj nënën time!Mos e lerë të shkojë te babai!Të lutem...të lutem! Thërriste dhe syte i kishte te mbushur me lot.U ula ngadalë në gjunjë, sa të mund të bisedoja me të në lartesi të njejtë të syve.Shtrëngova duart e saj të vogla, të ftohta si prej të vdekuri dhe i putha.Pastaj , i thashë të ikte shpejt në shtepinë time të kerkonte ndihmë.
Ajo iku si një vetetimë, qe fshihet pas qafes së malit dhe pas reve te dëndura, duke ma lënë mua dhimbjen dhe goditjen e saj.Ju afrova gruas së shtrirë, kërkova të ndëgjoj pulsin në dorën e saj, qe ngjante me një degë pemë të thatë, ku nuk duken shenjat e gjelbërimit.Pulsi i rrihte.Mora frymë pak më lirisht.Fillova ti flas, ndonse nuk ja dija emrin: -Motër...Motër...Më ndëgjon?!Ajo nuk reagonte...E prishur në fytyrë, e ngarkuar nga rete e dhimbjes dhe trishtimit vrapova të kërkoj edhe unë ndihmë . Gjunjët me ishin prere dhe nuk mbushesha dot me frymë.Dola te dera e kulles dhe hodha veshtimin larg, larg nga rruga..Më vinte te bertisja..të therrisja…eeeeejjjjj..vellezer…motraaaaaa..ndihmë..ndihmë..në këtë shtëpi ka hyrë vdekja..eja ta nxjerrim jashte dhe te derdhim mbi sytë e ketyre fëmijëve të pa fajshëm gëzimin…Doja të bërtisja, por zëri më kishte ikur..ma kishin vjedhur dhimbjet dhe ma kishin lidhur në grykë.U turra nga dalja e kullës pa ditur se çfar drejtimi do merja..përballë pashe vëllanë, dhe pas tij vajzën e vogël që rende me hapa të vegjël..Merrte frymë me zor dhe flokët i ishin shpërndarë dhe ngaterruar permbi supe dhe i kishin mbuluar fytyrën e vogël…
Vëllai me kapi nga të dy supet dhe më shkundi:
- Çfar ka ndodhur?
Mbështeta kokën në kraharorin e tij dhe më mbuluan të qarat:
-Një grua shtatzënë brënda në shtëpi është duke vdekur!
-Një grua shtatzënë në shtëpi është duke vdekur!
Gjunjët e mi qenë si pasqyrime të gjunjëve në ujin e valëzuar, buzet si rërë.
***
Zemra me rrihte si daulle. Shkoja dhe vija nëpër koridorin e spitalit, por mendjen e kasha brënda në sallën e operimit, ku luftonte lindja dhe vdekja.Ndjesia e nënës dhe gruas luftonte me mua, herë më mposhte dhe herë me trazonte thellë duke më zgjuar ndjenjën e frikës dhe të vdekjes.Vogëlushja ishte ulur në një karrike pranë vellait tim dhe luante me fustanin e zhubrosur. Herë - herë me kyçin e dorës fshinte lotët që i rridhnin.Duke qëlluar në rrjedhën e llomotitjes sime lëshoja një zë si lutje kishtare "O Zot, ki mëshirë!...O Zot, ki mëshirë!"...Vazhdova të përsëris këtë lutje duke e mbajtur atë në rrokëzimin e tyre të veçantë.Rokëzimi fillojë disi të zgjatej kur në koridor u shfaq të vinte mjekja e operimit. Vëllai u ngrit dhe fiku cigaren, atëhere u përqëndrova dhe kuptova që ishte bërë një grumbull i tërë helmi që ai kishte pirë.Bëmë hapa në drejtim të saj sikur donim të ndanim distancën që nandante. Mjekja një grua që i kishte kaluar të pesëdhjetat, kishte fytyrë të ngritur dhe mollëza të dukshme.
-Gruaja që sollët më parë, pastaj mori frymë thellë, sikur fjalët që do thoshte do ti nxirrte nga pusi i thellë i kraharorit.Ne kishim mbetur te lidhur pas gojës së saj. Zonja është jashtë rrezikut për jetën,kishte zë të butë si fije mëndafshi që valëzon nëpër ere.Gjëndja i është përmirësuar.Më duhet të them, prapë na futi në ankth.Më duhet të them se ishte me fat që e sollët shpejt. Asgjë nuk po kuptonim.Pastaj mori frymë thellë dhe vazhdoi.Ishim të detyruar të bënim operimin, dhe te nxirrnim fëmijen.
Mua mu mor goja ...kisha mbetur gojehapur pa lëshuar as frymëmarjen,vetëm dëgjoja dhe shikoja gojën e saj, andej nga prisja edhe dritën e jetës edhe vdekjen.
-Edhe fëmija është mirë,është djalë !Pastaj na vështroi të treve me radhë.Na shikonte sikur kërkonte një emër nga ne.Një emër për foshnjën e posalindur.
Vogëlushja që shikonte me sy të ngazellyer thirri një emër:
-Kreshnik!..Kreshnik do ta quajmë!...Sepse kështu e kishe emrin babai im që tani është hero i luftës në Kosovë!
TELEFONATA QE TRONDITI THEMELET E SHPITRIT
-tregim-
Zilja e deres tingelloje si një cicërime e ëmbël, si një kujtese dhe thirrje qe kerkonte ndihmë!Une isha futur ne boten e mendimeve të mia, si t'i tregoje Lisit se sot pas punes mora një telefonatë nga Kosova dhe pikerisht nga vellai i tij?Duart pa nderprerje benin punen e hekurosjes.Zilja me permendi dhe me shkundi nga mendime.Sikur donin te me zgjonin nga nje enderr e trishte. Me duar ne dridhje lash hekurin ne tavolin, dhe zura te ec me hapa te drojtur ne drejtim te deres.Ne dere qendronte Lisi ne pritje,ishte pak sa i lodhur nga puna.Ju hodha ne perqafim si zakonisht dhe e shtrengova.Ishte pershendetje pa fjale...por megjithatë e ngrohte.Mora nga duart e tij çanten e punes dhe e vendosa ate ne dollap. Me zerin tim te humbur e pyeta :
- Do te drekosh tani,apo do nje kafe ne fillim gjersa te arrjine Lumi dhe Era nga shkolla?
- Kthehen ne oren gjashtembedhjet si zakonisht ?-pyeti ai si i lodhur dhe duke ecur ne drejtim te kuzhines.
- Lumi do ktheht sot me heret,por Era do kthehet ne ate kohe!-u pergjigja une duke ndjekur hapat e tij.
Ne kuzhine ai filloj te merrej me automatin e kafes, ndërsa une nxirrja filxhanet nga dollapi.Gjate nxjerrjes se filxhaneve mu drodhen tuart, dhe filxhanet leshuan ca tinguj sa per te thyer qetësin, qe mbreteronte ne ato çaste.Lisi verejti gjendjen time te dritheruar,mori filxhanet nga dora ime, leshoi i vendosi ne tavolinë dhe me duart e tij te medha mori duart e mija te vogla, dhe me pyeti :
- Shpirti im!Si duket sot qenke lodhur shume ne pune,dhe paske pergatitur dreken, pastaj une te gjeta ne hekurosje!Pse shpirti im ne fillim nuk pushon.E di ti se me duhesh akoma,nuk jetojme sot per sot,me duhesh dhe ne pleqeri!...tha keto fjale dhe afroj duart e mija tek buzet e tij dhe i puthi ...pastaj afroj trupin tim thatanjak dhe e shtrengoi.Mora nje ndjenje ngrohtesia ,sikur u futa e tera ne trupin e tij dhe qendroja aty e strukur nga te gjitha atakimet dhe lodhjet e dites.Qendroja aty e strukur gjersa te gjeja menyren si ti tregoja lajmin qe mora sot.
-Jo shpirti im!Nuk ndjehem e lodhur! Ti e di se punes nuk i frikësohem!...por ...buza ime filloj te dridhej,isha ne gjenje te nje femije, qe qan kur kerkon gjirin e nenes.U permblodha.
Por!...vazhdova une me zerin tim te permbytur.Sot kur pergatisja dreken bisedova ne telefon me vellain tend, Gurin!
- Kerkoi prap lek për ilaçet e nenes!...Me thuaj sa kerkoi?!-me nderpreu me zerin e tij te prere.
- Jo!...Nuk kerko para!...Kesaj here nuk kerkoi!...Nena!Nena !...Eshte shume keq, brita une dhe ika si nje feshferime ne dhome te fjetjes.Nuk doja ta mallengjeja me shume me lotet e mi.Ai qendroi një kohë ne sallon, sikur kerkonte te mbushej me energji qe te mund te ecte deri te dhoma jone e fjetjes.
Une isha e ulur poshte ne dysheme dhe shpinen e kisha te mbeshtetur per krevat.Isha mbledhur si nje kermill qe mshefet në shtepizen e vet.Degjova se hapej dera.Ishte ai!Fytyren e kishte te mveshur me nje hije te zbehet.Me doren e tij te djathte ngriti floket tij e te dendur e me krela,jo se i kishte te gjate sepse i mbante te shkurtera,por per te qartesuar shikimin e tij.U ul ngadalë afer meje në dysheme.Leshoi krahun e tij te ngrohte mbi supet e mi.
- Zot! mendova dhe thash me vete, duke shkulur ca qime nga qilimi.Duhet te permblidhem ...Une duhet te jem ajo qe qetësoj shpirtin e tij ...Pse ndodh e kunderta??!!
Pas nje bisede te gjate, ne heshtej, pa ze dhe me krah te thyer,erdhem ne perfundim te nje vendimi, qe une te nisesha qe neser per ne Kosove.Ai nuk kishte pushime per momentin.Une kisha bere ore me teper ne punes, dhe ne grumbullim te ketyre oreve do mund te qendroja nje jave atje.
***
Ne Kosove arrita ne mbremje!Ishte e nxehte,nga perendimi rridhte akoma nje curg drite.Drita e holle e mbremjes i jepte dheut nje tejdukshmeri qe vinte ne pah nje thellesi qe s'e kishte.Çdo gur, çdo shtylle e cdo ngrehine dukej me e thelle dhe me e forte nga ç'i shihte syri gjate dites.Jo vetem kaq,por por te gjitha keto sende tani kishin nje individualitet çuditerisht te thekësuar.
Mbremja solli ndyshim dhe tek une.Isha krejt e qete,sikur isha shtrire ne jeten e pavetedijshme te natyres, dhe iu nenshtrva impulseve qe kalonin si gjurme te lehta ne trurin tim.Syte qene te perqendruar dhe te qete,por prap te rrethuar ne sfondin e tejdukshem e te mbuluar me pluhur.
Shtepia ishte si e vdekur!...Shelgu nyjemadh qendronte krejt ne vete duke spikatur prerazi murin e shtepise.Kopshti plote gjelbrim dhe lule,aty ku rrihej nga kembezat e zbathura te femijeve ishte shendruar ne nje rere te plasaritur nga dielli dhe moskujdesi.Trendafili afer deres se shtepise ishte i mbuluar me pluhur, dhe shendrruar ne nje kaçube ferrash.
Iu afrova ngadale deres se shtepise.Ana e majte e deres se hyrjes ishte shkarravitur,lart ne kallamat e saj bente punen rrjeti i marimangave, dhe dukej si nje dere e lene anash dhe e harruar nga dore njeriu.
Nuk me bente zemra te hyja ne shtepi.Ne ate shtepi ku me pare mbreteronte gjelberimi e jeta,tani ishte shendruar ne nje shtepi trishtimi.
Qendrova tek pragu i deres.Pragu ishte ne vend.Vazhdova me hapat e mi te rende ne drejtim te dhomes se pritjes, me deshire qe te gjeja nenen.Shtyva ngadale deren qe ishte pak sa e hapur dhe hyra,syte i drejtova menjehere tek ulset qe qendronin ne pjesen e djathte te sallonit.Nena nuk ishte e ulur.Kerkova me sy ne anan e majte ne drejtim te kuzhines.As aty nuk pane syte e mi nenen.Kembet filluan te me dridhen,fuqija filloj te me leshonte, syte filluan te turbulloheshin.”O zot! ...Paska vdekur nena”!...Ishte ky mendimi qe sillej ne koken time.
Ne kuzhine mbi derrasen e punes ene te palara,mbi to insekte te vogla kishin gjetur shtepin e tyre, mbi shporetin elektrik dergjej nje tenxhere bashke me ushqimin e disa diteve me pare.
Qe te kerkoja nenen ika nga ky film i trishtuar.Nga hapat e mi me dukej se edhe dyshemje renkonte...kerkonte dhe ajo ndihme, kerkonte dore..kerkonte sy ...kerkonte perkujdesje.U afrova ngadale tek dhoma e nenes.Me nje kujdse frike hapa deren ngadale,jo qe te mos zgjoja dike ...por nga frika se nuk do gjeja askend.Dhoma ishte e erret,qe te mund te shihja ndeza llamben.Ajri i perzier me pluhur dukej tani i artë dhe i kuqrremtë.Ne nje kend te dhomes qendronte krevati i nenes,bri krevatit nje tavolin e vogel,mbi te nje llamp dhe nje gote me uje.Ca ilaçe kishin rene ne dysheme.Gjeta nenen vetem te shtire ne krevat.Ishte e zbehete,si fytyra e nje te vdekuri.U afrova ngadale dhe u ula ne gjunje afer krevatit, fillova te therras:”Nene!...Nene!...Une jam Bardha”!
Ne fillim hapi syte!...por i mbylli prap ...sikur nuk donte të besonte se dikush bisedonte me te,ose mendonte se ishte ne nje enderr.Une nuk doja qe ajo ti mbyll syte,doja qe te kuptonte se dikush ishte pranë saj.
Nena,ashtu e shtrire degjonte zerin tim.Dalngadale faqet e saj te flashketa u tkuren,rrudhat u sheshuan dhe sikur u zhduken nga fytyra e saj,syte e saj te lodhur dhe te pergjumur u kthjelluan dhe me forcen e nje femije u mundua te drejtoj supet dhe te ulej.Une ashtu sic mbaja doren e saj e ulur ne gjunje prane krevatit,u ngrita dhe u ula ne krevat ne menyre qe te mbaja koken e nenes.I vendosa ngadale koken ne gjoksin tim duke e ruajtur ne çdo levizje qe te mos demtoja hijen e bukur te fytyres se saj.Lutesha me mendjen time, qe te mos leshonte frymen e fundit pa arritur Lisi.Kishte shtat vjete pa e pare.Njekohesisht lutesha qe te shihte dhe femijet e mi,si dhe nipat e saj qe deri tani i kishte pare vetem ne fotografi.
-tregim-
Zilja e deres tingelloje si një cicërime e ëmbël, si një kujtese dhe thirrje qe kerkonte ndihmë!Une isha futur ne boten e mendimeve të mia, si t'i tregoje Lisit se sot pas punes mora një telefonatë nga Kosova dhe pikerisht nga vellai i tij?Duart pa nderprerje benin punen e hekurosjes.Zilja me permendi dhe me shkundi nga mendime.Sikur donin te me zgjonin nga nje enderr e trishte. Me duar ne dridhje lash hekurin ne tavolin, dhe zura te ec me hapa te drojtur ne drejtim te deres.Ne dere qendronte Lisi ne pritje,ishte pak sa i lodhur nga puna.Ju hodha ne perqafim si zakonisht dhe e shtrengova.Ishte pershendetje pa fjale...por megjithatë e ngrohte.Mora nga duart e tij çanten e punes dhe e vendosa ate ne dollap. Me zerin tim te humbur e pyeta :
- Do te drekosh tani,apo do nje kafe ne fillim gjersa te arrjine Lumi dhe Era nga shkolla?
- Kthehen ne oren gjashtembedhjet si zakonisht ?-pyeti ai si i lodhur dhe duke ecur ne drejtim te kuzhines.
- Lumi do ktheht sot me heret,por Era do kthehet ne ate kohe!-u pergjigja une duke ndjekur hapat e tij.
Ne kuzhine ai filloj te merrej me automatin e kafes, ndërsa une nxirrja filxhanet nga dollapi.Gjate nxjerrjes se filxhaneve mu drodhen tuart, dhe filxhanet leshuan ca tinguj sa per te thyer qetësin, qe mbreteronte ne ato çaste.Lisi verejti gjendjen time te dritheruar,mori filxhanet nga dora ime, leshoi i vendosi ne tavolinë dhe me duart e tij te medha mori duart e mija te vogla, dhe me pyeti :
- Shpirti im!Si duket sot qenke lodhur shume ne pune,dhe paske pergatitur dreken, pastaj une te gjeta ne hekurosje!Pse shpirti im ne fillim nuk pushon.E di ti se me duhesh akoma,nuk jetojme sot per sot,me duhesh dhe ne pleqeri!...tha keto fjale dhe afroj duart e mija tek buzet e tij dhe i puthi ...pastaj afroj trupin tim thatanjak dhe e shtrengoi.Mora nje ndjenje ngrohtesia ,sikur u futa e tera ne trupin e tij dhe qendroja aty e strukur nga te gjitha atakimet dhe lodhjet e dites.Qendroja aty e strukur gjersa te gjeja menyren si ti tregoja lajmin qe mora sot.
-Jo shpirti im!Nuk ndjehem e lodhur! Ti e di se punes nuk i frikësohem!...por ...buza ime filloj te dridhej,isha ne gjenje te nje femije, qe qan kur kerkon gjirin e nenes.U permblodha.
Por!...vazhdova une me zerin tim te permbytur.Sot kur pergatisja dreken bisedova ne telefon me vellain tend, Gurin!
- Kerkoi prap lek për ilaçet e nenes!...Me thuaj sa kerkoi?!-me nderpreu me zerin e tij te prere.
- Jo!...Nuk kerko para!...Kesaj here nuk kerkoi!...Nena!Nena !...Eshte shume keq, brita une dhe ika si nje feshferime ne dhome te fjetjes.Nuk doja ta mallengjeja me shume me lotet e mi.Ai qendroi një kohë ne sallon, sikur kerkonte te mbushej me energji qe te mund te ecte deri te dhoma jone e fjetjes.
Une isha e ulur poshte ne dysheme dhe shpinen e kisha te mbeshtetur per krevat.Isha mbledhur si nje kermill qe mshefet në shtepizen e vet.Degjova se hapej dera.Ishte ai!Fytyren e kishte te mveshur me nje hije te zbehet.Me doren e tij te djathte ngriti floket tij e te dendur e me krela,jo se i kishte te gjate sepse i mbante te shkurtera,por per te qartesuar shikimin e tij.U ul ngadalë afer meje në dysheme.Leshoi krahun e tij te ngrohte mbi supet e mi.
- Zot! mendova dhe thash me vete, duke shkulur ca qime nga qilimi.Duhet te permblidhem ...Une duhet te jem ajo qe qetësoj shpirtin e tij ...Pse ndodh e kunderta??!!
Pas nje bisede te gjate, ne heshtej, pa ze dhe me krah te thyer,erdhem ne perfundim te nje vendimi, qe une te nisesha qe neser per ne Kosove.Ai nuk kishte pushime per momentin.Une kisha bere ore me teper ne punes, dhe ne grumbullim te ketyre oreve do mund te qendroja nje jave atje.
***
Ne Kosove arrita ne mbremje!Ishte e nxehte,nga perendimi rridhte akoma nje curg drite.Drita e holle e mbremjes i jepte dheut nje tejdukshmeri qe vinte ne pah nje thellesi qe s'e kishte.Çdo gur, çdo shtylle e cdo ngrehine dukej me e thelle dhe me e forte nga ç'i shihte syri gjate dites.Jo vetem kaq,por por te gjitha keto sende tani kishin nje individualitet çuditerisht te thekësuar.
Mbremja solli ndyshim dhe tek une.Isha krejt e qete,sikur isha shtrire ne jeten e pavetedijshme te natyres, dhe iu nenshtrva impulseve qe kalonin si gjurme te lehta ne trurin tim.Syte qene te perqendruar dhe te qete,por prap te rrethuar ne sfondin e tejdukshem e te mbuluar me pluhur.
Shtepia ishte si e vdekur!...Shelgu nyjemadh qendronte krejt ne vete duke spikatur prerazi murin e shtepise.Kopshti plote gjelbrim dhe lule,aty ku rrihej nga kembezat e zbathura te femijeve ishte shendruar ne nje rere te plasaritur nga dielli dhe moskujdesi.Trendafili afer deres se shtepise ishte i mbuluar me pluhur, dhe shendrruar ne nje kaçube ferrash.
Iu afrova ngadale deres se shtepise.Ana e majte e deres se hyrjes ishte shkarravitur,lart ne kallamat e saj bente punen rrjeti i marimangave, dhe dukej si nje dere e lene anash dhe e harruar nga dore njeriu.
Nuk me bente zemra te hyja ne shtepi.Ne ate shtepi ku me pare mbreteronte gjelberimi e jeta,tani ishte shendruar ne nje shtepi trishtimi.
Qendrova tek pragu i deres.Pragu ishte ne vend.Vazhdova me hapat e mi te rende ne drejtim te dhomes se pritjes, me deshire qe te gjeja nenen.Shtyva ngadale deren qe ishte pak sa e hapur dhe hyra,syte i drejtova menjehere tek ulset qe qendronin ne pjesen e djathte te sallonit.Nena nuk ishte e ulur.Kerkova me sy ne anan e majte ne drejtim te kuzhines.As aty nuk pane syte e mi nenen.Kembet filluan te me dridhen,fuqija filloj te me leshonte, syte filluan te turbulloheshin.”O zot! ...Paska vdekur nena”!...Ishte ky mendimi qe sillej ne koken time.
Ne kuzhine mbi derrasen e punes ene te palara,mbi to insekte te vogla kishin gjetur shtepin e tyre, mbi shporetin elektrik dergjej nje tenxhere bashke me ushqimin e disa diteve me pare.
Qe te kerkoja nenen ika nga ky film i trishtuar.Nga hapat e mi me dukej se edhe dyshemje renkonte...kerkonte dhe ajo ndihme, kerkonte dore..kerkonte sy ...kerkonte perkujdesje.U afrova ngadale tek dhoma e nenes.Me nje kujdse frike hapa deren ngadale,jo qe te mos zgjoja dike ...por nga frika se nuk do gjeja askend.Dhoma ishte e erret,qe te mund te shihja ndeza llamben.Ajri i perzier me pluhur dukej tani i artë dhe i kuqrremtë.Ne nje kend te dhomes qendronte krevati i nenes,bri krevatit nje tavolin e vogel,mbi te nje llamp dhe nje gote me uje.Ca ilaçe kishin rene ne dysheme.Gjeta nenen vetem te shtire ne krevat.Ishte e zbehete,si fytyra e nje te vdekuri.U afrova ngadale dhe u ula ne gjunje afer krevatit, fillova te therras:”Nene!...Nene!...Une jam Bardha”!
Ne fillim hapi syte!...por i mbylli prap ...sikur nuk donte të besonte se dikush bisedonte me te,ose mendonte se ishte ne nje enderr.Une nuk doja qe ajo ti mbyll syte,doja qe te kuptonte se dikush ishte pranë saj.
Nena,ashtu e shtrire degjonte zerin tim.Dalngadale faqet e saj te flashketa u tkuren,rrudhat u sheshuan dhe sikur u zhduken nga fytyra e saj,syte e saj te lodhur dhe te pergjumur u kthjelluan dhe me forcen e nje femije u mundua te drejtoj supet dhe te ulej.Une ashtu sic mbaja doren e saj e ulur ne gjunje prane krevatit,u ngrita dhe u ula ne krevat ne menyre qe te mbaja koken e nenes.I vendosa ngadale koken ne gjoksin tim duke e ruajtur ne çdo levizje qe te mos demtoja hijen e bukur te fytyres se saj.Lutesha me mendjen time, qe te mos leshonte frymen e fundit pa arritur Lisi.Kishte shtat vjete pa e pare.Njekohesisht lutesha qe te shihte dhe femijet e mi,si dhe nipat e saj qe deri tani i kishte pare vetem ne fotografi.
PIKNIKU QE LA NJE KAFSHIM NE GJOKS
tregim
Dielli beri rrugen e tij te zakonshme, tek sa shperndante rrezet e e ngrohta ne dritaren time ne kete mengjes te bukur vere.Ashtu siç isha me nje kemishe te holle nate, u afrova tek dritarja me hapa te lehte, thua se nuk doja te zgjoja njeri.Largova perden ngadale, qe te mos prishja radhet e saj te bukura, i kisha pikë te dobet perdet, i doja te kishin falltat si te bera me vizore!Hapa dritaren, nje fllad i lehte pershkojë trupin tim, dhe kemisha e holle e nates beri dhe ajo nje valezim te bukur dhe te lehte, sikur ledhatonte trupin tim ne vallezim bashke me rrezet.Qendrova e shtanguar para dritares, nuk dija ne kerkoja me sy diçka, apo me dehu perkedhelja e rrezes.
Me diellin ne gji ika të zgjoj femijet.Se pari hyra ngadale ne dhomen e Blineres.U ula ngadale tek krevati saj i bardhë, fillova t'i ledhatoj floket e gjate e krela -krela...Ajo hapi syte e saj te geshtenjet e te bukur, dhe ashtu e pergjumur u hodh ne perqafimin tim ...O Zot! ...Si nje engjull ishte!Ata sy te medhenj e te bukur, qerpiket e gjate si krah te nje dallendysheje, ato buze te mbushura dhe me nje ngjyre, sikur te kishte vjedhur nga nje trendafil i kuq. Faqet i dukeshin te futura dhe qukat mbulonin tiparet e trendafilta, në ate lekure mendafshi qe ta prekje kishe frike mos e lendoje, ndonse ngjyrosur nga dielli ...Mu duk se fytyra e saj ishte shume më e bukur se sa gjurma mendore qe kisha perkedhelur per nente muaj.
Bashke me Blineren ikem te zgjonim Blinin, qe tani kishte pese vjet.Ai ishte i zgjuar dhe si pa se hapej dera ngadale filloj te vrapoj ne drejtim tonë. Une u ula ne gjunje ne menyre qe dhe ai te hidhej ne gjirin tim.E lash doren time te prehej mbi koken e tij te ngrohte e ngjyrearte..Isha ne shtrengimin e dy jeteve te reja ...dy rrezeve qe aq shume ngrohnin shpirti tim ...
-Mami !Do ikim sot ne park te qytetit siq ke premutar mbreme ?-pyeti Blinera me zerin e saj embelak .Po-po,mami!- Ke premtuar; nese eshte dite me diell se do ikim ne park apo?-thirri Blini me zerin e tij pak sa te ngjizur ,nga te ftohurit qe kishte pas para dy ditesh.
- Po!...Do vemi,sepse vertet eshte dite me diell dhe e bukur! -u pergjigja une .
- Mami!...Guxoje te vesh fustanin e bardhe qe ke blere ne Kosove ?...PyetiBlinera ne vallezim bashke me fustanin ne dore qe mori nga dollapi.
Une me nje te pohuar me koke miratova vendimin e saj.Pasi u vishen femijet iken ne banjo qe te pastronin dhembet ...une mbeta ne kuzhine dhe fillova te pergatisja gjerat qe do mirrja me vete per piknik ...Një nate me pare kisha gatuar dy tepsi me burek, dhe mire qe gatova dy, sepse do merrnim njerin me vete.
U pergatitem shpejte dhe te gezuar,qe te shijonim kete dite te bukur ...Gjersa ngisja veturen Blini kerkoi te leshoja kengen e preferuar te tij "O sa mire qe jam shqipetar"...e kishe mesuar permendesh ...
Arritem ne vend rreth ores dhjete e gjysme, parkova makinen nen nje korije pishash.
Une mora shporten e pergatitur per piknik, nderkaq Blinera mori batanijen, Blini mbante çelesat e makines ...
Ai ecte para nesh thua se donte i pari te shijonte ajrin e fresket te parkut, te shijonte gjithe ato bukuri qe fshihen mbrenda tij. ...Ne hyrje te parkut ishte nje siperfaqe e rrumbullaket e rregulluar nga nje dore kopshtari i vyeshem dhe plot e perplot me lule shumengjyreshe.Të dukej se ndodheshe në nje parajse te bukur mbular me lule, me tej qendronte krenare nje ure e vjeter, por qe i pershtatej mrekullueshem lisave qe kishte perbri.Poshte ures shfaqet si neper mjegull nje shkelqim diamanti ne shendritje uji liqeni, qe dukej si nje cope qeiell blu ei keputur dhe i rene aty ...dhe ne mes te liqenin qendronte krenare dhe gjuante uje nje fontane, sikur te ishte nje vullkan uji nga toka ...nje mrekulli ...Ne pjesen e djathte te liqenit ishte nje kasolle e vogel dhe bri saj qendronin 10 barka, qe pritsnin vizitorë nen pemet shumengjyreshe.
Blini vraponte poshte e larte parkut,nuk kishte te ndalur,Gjuante ca thermija buke rosave qe ishin ne liqen, pastaj vraponte pas lepujeve.I kish vene syrin nje lepuri te bardh dhe vraponte pas tij me ata capat e tij te vegjel, dhe sa mendonte se e zuri, lupuri ikte serish .
Blinera ecte karshi meje,ajo tani ishte dhjete vjeç dhe i dukej vetja e madhe, vraponte pas lepujve e gjerave qe Blinit i dukeshin interesant. .Bisedonte per shkollen, muziken e shume gjera te tjera qe bisedojne moshataret e saj.Une e degjoja me vemendje edhe pse njerin sy e mbaja tek Blini,sepse ketu ku ne jetojme eshte shume veshtire ti harrosh femijet pa ua vene syrin. Zhduken si te mos ishim! ...Eshte kohe e keqe; ka lloj- lloj njerezish.E pikerisht une kisha friken me se teperrmi nga pedofilet...
Ndjeva mendime te çuditshme te formoheshin ne mendjen time. Ne mendjen e nje zonje te ligeshtuar, qe shoqeroheshin nga hapi ne hap.
Bisedoja pa nda me Blineren, sikur te ishte nje shoqe e imja. I kisha vene vetes detyre ta beja qe tani shoqe...Per nje caste Blini u largua shume dhe une nga frika fillova te therras :
-Blini !...Blini !...Eja ketu !Mos u largo aq larg !....
Dhe per çudine time ndjeva nje ze burri qe perseriti emrin e djalit tim .
- Blini!...Sa emer i bukur !...Gjithmone paste aromen e blinit !...Ta gezoje kete emer oj bije !...
Une sa e çuditur aq dhe kureshtare ktheva koken te shikoj nga vinte ky ze me te folur shqip ...Ishte nje ze i mekur ...nje ze i mbytur ...nje ze pa shprese...nje ze pothuajse i vdekur ...
Ai ishte i ulur ne nje kend te nje shkalle, mbante nje shkop ne dore, jo me te mash se nje stilolaps.Diçka gerryente ne reren e rruges se parkut,nuk e di ne shkruante, vizatonte apo bisedonte me ate shkop.Mbante gjithashtu nje kaskete franceze, dhe kishte futur koken aq thelle ne te sa te mendoje se don gjithsesi te mbulonte dhe fytyren, ishte krrusur aq shume dhe te jepte bindjen se ka peshe shume te rende mbi supe.
Nderkohe dhe Blini iu pergjigj thirrjes sime, u bashkua me ne....Ishte i lodhur nga lodrimet e shumta ...dhe menjehere kerkoje diqçka per te ngrene ...
Une shtrova batanijen qe mbante Blinera ne duar dhe nga shporta nxora gjerat ushqimore qe kisha marr me vete ...
U afrova ngadale dhe e preka pak ne sup:
-Xhaxhi !...Do hash pak buke dhe ti me ne te lutem?! ...
Ai ngriti pak koken, sa pshe vetem pak syte e tij.Kishte sy te thellë dhe te perlotur, sy te pervuajtur, sy qe donin te thonin shume, sy qe kanë shume mall.Frymarrja e tij e thell kishte ritmin e gjumit, dukej si nje pjese e nje te vdekuri qe kishte depertuar gjere ne duart e tij,deri ne trupin e tij, dhe kishte prangosur mendjen e tij.Ai se shikonte me dot token ashtu siç qe, nuk e merrte dot kundermimin e saj.Kembet e tij nuk mund te shkelnin plisat e dheut dhe as te ndjenin afshin e fuqive te tyre.Ai nuk mund ti jepte zemer vetes, as mund ta rrihte por vetem të mallkonte.Ishte shendrruar ne nje bime qe vyshket nga permbytshmeria e shiut.
Per nje çaste fitova mornica ne trup...filloi dhe mua te me dhembte shpirti per kete njeri, qe nuk ja dija hallin dhe nuk e njihja fare ...por kisha dhimbje per te.
-Te lutem eja!...thash une serish ...Mu duk sikur e zgjova nga nje enderr e keqe ...apo nga nje gjume i rende dimeror. Ai vetem me shikonte.Pastaj erdhi Blini me nje cop burek ne dore ...dhe me ate doraçken e tij te vogel ia afroi.Ai nuk e mori burekun. Leshoi ngadale shkopin qe fliste me te dhe kapi doren e Blinit, ne fillim e ledhatoj e pastaj e afroj te goja dhe e puthi ...Puthi doren e djalit tim.Ndjehesha ngushte, nuk dija ç'te beja,si te reagoja,si ta bindja qe te fliste per problemin qe kishte, per hallet qe e mundonin ...
Blini e kapi ate per dore dhe me forcen e tij te vogel provonte qe ta ngrihte dhe dukej sikur bente nje loje me te ...
-Eja xhaxhi! ...Eja!...Edhe ne jemi shqiptare!-therriste Blini i vogel...
-Bija ime !...Ka 27 vjet qe nuk kam ngrene burek!U ngrit ngadale duke marr peshen e breges se tij me vete ...
Eh moj bija ime !...Ki durim gjersa me ndegjon!Nese zeri im mund te flas, natyrisht, ne ate menyren time te modes se vjeter, te botes se vjeter.Marrin qe kam bere une se ka bere kush ne jete !...Une jam i marrosun!...Nga kushtet e veshtira qe kishim ne Kosove, lash gruan me dy femije atje dhe mora rrugen per ketu.Duke menduar me shpejt te vi deri tek leket, u ndava me gruan qe kisha ne Kosove dhe me lejen e saj u martova me nje gjermane. Kjo ishte marrija e pare.Por te tjerat vazhdojne!Kur takova ate per here te pare,mu duk vetja se u rrethova ne nje epok te ndriçuar.Por diku prapa hares se fuqishme kuvendonin hijet çoroditese,dhe ajo qe me vjen keq eshte se nuk u kushtova vemendje atyre.Isha qenie njerezore?Une duhej ta kisha kuptuar se gjermanja ishte krejt ndryshe nga Ajshja ime e pafajshme qe lash ne Kosove.Une duhej ta kisha ditur vrerin pas shpines se saj dhe perveç se dhimbje e tmerr nuk do te rezultonte nga dalldia e saj. Më pas krijova ketu kater femije me te ...Gjersa isha i ri shkonim neper disko, lokale ku pihej alkohol e gjera te tepruara.Ajo bente ate jete dhe une u mesova si ajo ...Une punoja qe te kenaqja qejfet e saj dhe timin me çoroditjet tona ...por as femijet nuk i linim keq ...Kur u rriten femijet dhe une nuk e kisha me kohen dhe deshiren per diskoteka por kerkoja nje rehati ...me ndodhi habia me e madhe ...Ajo mori femijet dhe iku nga une.Per ta isha tani nje plak dhe i pagdhendur ...Tani bej jeten e qenit!Jete qeni kam une !...Ne Kosove gjate luftes ma vrane djalin qe une atehere kisha lene veten dy vjeç.Ku eshte halli im ...Me thuaj ku eshte halli im ...Perseriste keto fjale me sy te perlotur,e here - here ngrinte doren e tij te djathte dhe levizte ngadale kasketen, duke menduar se mbante mendet te mos i iknin...KU ESHTE HALLI IM !!!!
tregim
Dielli beri rrugen e tij te zakonshme, tek sa shperndante rrezet e e ngrohta ne dritaren time ne kete mengjes te bukur vere.Ashtu siç isha me nje kemishe te holle nate, u afrova tek dritarja me hapa te lehte, thua se nuk doja te zgjoja njeri.Largova perden ngadale, qe te mos prishja radhet e saj te bukura, i kisha pikë te dobet perdet, i doja te kishin falltat si te bera me vizore!Hapa dritaren, nje fllad i lehte pershkojë trupin tim, dhe kemisha e holle e nates beri dhe ajo nje valezim te bukur dhe te lehte, sikur ledhatonte trupin tim ne vallezim bashke me rrezet.Qendrova e shtanguar para dritares, nuk dija ne kerkoja me sy diçka, apo me dehu perkedhelja e rrezes.
Me diellin ne gji ika të zgjoj femijet.Se pari hyra ngadale ne dhomen e Blineres.U ula ngadale tek krevati saj i bardhë, fillova t'i ledhatoj floket e gjate e krela -krela...Ajo hapi syte e saj te geshtenjet e te bukur, dhe ashtu e pergjumur u hodh ne perqafimin tim ...O Zot! ...Si nje engjull ishte!Ata sy te medhenj e te bukur, qerpiket e gjate si krah te nje dallendysheje, ato buze te mbushura dhe me nje ngjyre, sikur te kishte vjedhur nga nje trendafil i kuq. Faqet i dukeshin te futura dhe qukat mbulonin tiparet e trendafilta, në ate lekure mendafshi qe ta prekje kishe frike mos e lendoje, ndonse ngjyrosur nga dielli ...Mu duk se fytyra e saj ishte shume më e bukur se sa gjurma mendore qe kisha perkedhelur per nente muaj.
Bashke me Blineren ikem te zgjonim Blinin, qe tani kishte pese vjet.Ai ishte i zgjuar dhe si pa se hapej dera ngadale filloj te vrapoj ne drejtim tonë. Une u ula ne gjunje ne menyre qe dhe ai te hidhej ne gjirin tim.E lash doren time te prehej mbi koken e tij te ngrohte e ngjyrearte..Isha ne shtrengimin e dy jeteve te reja ...dy rrezeve qe aq shume ngrohnin shpirti tim ...
-Mami !Do ikim sot ne park te qytetit siq ke premutar mbreme ?-pyeti Blinera me zerin e saj embelak .Po-po,mami!- Ke premtuar; nese eshte dite me diell se do ikim ne park apo?-thirri Blini me zerin e tij pak sa te ngjizur ,nga te ftohurit qe kishte pas para dy ditesh.
- Po!...Do vemi,sepse vertet eshte dite me diell dhe e bukur! -u pergjigja une .
- Mami!...Guxoje te vesh fustanin e bardhe qe ke blere ne Kosove ?...PyetiBlinera ne vallezim bashke me fustanin ne dore qe mori nga dollapi.
Une me nje te pohuar me koke miratova vendimin e saj.Pasi u vishen femijet iken ne banjo qe te pastronin dhembet ...une mbeta ne kuzhine dhe fillova te pergatisja gjerat qe do mirrja me vete per piknik ...Një nate me pare kisha gatuar dy tepsi me burek, dhe mire qe gatova dy, sepse do merrnim njerin me vete.
U pergatitem shpejte dhe te gezuar,qe te shijonim kete dite te bukur ...Gjersa ngisja veturen Blini kerkoi te leshoja kengen e preferuar te tij "O sa mire qe jam shqipetar"...e kishe mesuar permendesh ...
Arritem ne vend rreth ores dhjete e gjysme, parkova makinen nen nje korije pishash.
Une mora shporten e pergatitur per piknik, nderkaq Blinera mori batanijen, Blini mbante çelesat e makines ...
Ai ecte para nesh thua se donte i pari te shijonte ajrin e fresket te parkut, te shijonte gjithe ato bukuri qe fshihen mbrenda tij. ...Ne hyrje te parkut ishte nje siperfaqe e rrumbullaket e rregulluar nga nje dore kopshtari i vyeshem dhe plot e perplot me lule shumengjyreshe.Të dukej se ndodheshe në nje parajse te bukur mbular me lule, me tej qendronte krenare nje ure e vjeter, por qe i pershtatej mrekullueshem lisave qe kishte perbri.Poshte ures shfaqet si neper mjegull nje shkelqim diamanti ne shendritje uji liqeni, qe dukej si nje cope qeiell blu ei keputur dhe i rene aty ...dhe ne mes te liqenin qendronte krenare dhe gjuante uje nje fontane, sikur te ishte nje vullkan uji nga toka ...nje mrekulli ...Ne pjesen e djathte te liqenit ishte nje kasolle e vogel dhe bri saj qendronin 10 barka, qe pritsnin vizitorë nen pemet shumengjyreshe.
Blini vraponte poshte e larte parkut,nuk kishte te ndalur,Gjuante ca thermija buke rosave qe ishin ne liqen, pastaj vraponte pas lepujeve.I kish vene syrin nje lepuri te bardh dhe vraponte pas tij me ata capat e tij te vegjel, dhe sa mendonte se e zuri, lupuri ikte serish .
Blinera ecte karshi meje,ajo tani ishte dhjete vjeç dhe i dukej vetja e madhe, vraponte pas lepujve e gjerave qe Blinit i dukeshin interesant. .Bisedonte per shkollen, muziken e shume gjera te tjera qe bisedojne moshataret e saj.Une e degjoja me vemendje edhe pse njerin sy e mbaja tek Blini,sepse ketu ku ne jetojme eshte shume veshtire ti harrosh femijet pa ua vene syrin. Zhduken si te mos ishim! ...Eshte kohe e keqe; ka lloj- lloj njerezish.E pikerisht une kisha friken me se teperrmi nga pedofilet...
Ndjeva mendime te çuditshme te formoheshin ne mendjen time. Ne mendjen e nje zonje te ligeshtuar, qe shoqeroheshin nga hapi ne hap.
Bisedoja pa nda me Blineren, sikur te ishte nje shoqe e imja. I kisha vene vetes detyre ta beja qe tani shoqe...Per nje caste Blini u largua shume dhe une nga frika fillova te therras :
-Blini !...Blini !...Eja ketu !Mos u largo aq larg !....
Dhe per çudine time ndjeva nje ze burri qe perseriti emrin e djalit tim .
- Blini!...Sa emer i bukur !...Gjithmone paste aromen e blinit !...Ta gezoje kete emer oj bije !...
Une sa e çuditur aq dhe kureshtare ktheva koken te shikoj nga vinte ky ze me te folur shqip ...Ishte nje ze i mekur ...nje ze i mbytur ...nje ze pa shprese...nje ze pothuajse i vdekur ...
Ai ishte i ulur ne nje kend te nje shkalle, mbante nje shkop ne dore, jo me te mash se nje stilolaps.Diçka gerryente ne reren e rruges se parkut,nuk e di ne shkruante, vizatonte apo bisedonte me ate shkop.Mbante gjithashtu nje kaskete franceze, dhe kishte futur koken aq thelle ne te sa te mendoje se don gjithsesi te mbulonte dhe fytyren, ishte krrusur aq shume dhe te jepte bindjen se ka peshe shume te rende mbi supe.
Nderkohe dhe Blini iu pergjigj thirrjes sime, u bashkua me ne....Ishte i lodhur nga lodrimet e shumta ...dhe menjehere kerkoje diqçka per te ngrene ...
Une shtrova batanijen qe mbante Blinera ne duar dhe nga shporta nxora gjerat ushqimore qe kisha marr me vete ...
U afrova ngadale dhe e preka pak ne sup:
-Xhaxhi !...Do hash pak buke dhe ti me ne te lutem?! ...
Ai ngriti pak koken, sa pshe vetem pak syte e tij.Kishte sy te thellë dhe te perlotur, sy te pervuajtur, sy qe donin te thonin shume, sy qe kanë shume mall.Frymarrja e tij e thell kishte ritmin e gjumit, dukej si nje pjese e nje te vdekuri qe kishte depertuar gjere ne duart e tij,deri ne trupin e tij, dhe kishte prangosur mendjen e tij.Ai se shikonte me dot token ashtu siç qe, nuk e merrte dot kundermimin e saj.Kembet e tij nuk mund te shkelnin plisat e dheut dhe as te ndjenin afshin e fuqive te tyre.Ai nuk mund ti jepte zemer vetes, as mund ta rrihte por vetem të mallkonte.Ishte shendrruar ne nje bime qe vyshket nga permbytshmeria e shiut.
Per nje çaste fitova mornica ne trup...filloi dhe mua te me dhembte shpirti per kete njeri, qe nuk ja dija hallin dhe nuk e njihja fare ...por kisha dhimbje per te.
-Te lutem eja!...thash une serish ...Mu duk sikur e zgjova nga nje enderr e keqe ...apo nga nje gjume i rende dimeror. Ai vetem me shikonte.Pastaj erdhi Blini me nje cop burek ne dore ...dhe me ate doraçken e tij te vogel ia afroi.Ai nuk e mori burekun. Leshoi ngadale shkopin qe fliste me te dhe kapi doren e Blinit, ne fillim e ledhatoj e pastaj e afroj te goja dhe e puthi ...Puthi doren e djalit tim.Ndjehesha ngushte, nuk dija ç'te beja,si te reagoja,si ta bindja qe te fliste per problemin qe kishte, per hallet qe e mundonin ...
Blini e kapi ate per dore dhe me forcen e tij te vogel provonte qe ta ngrihte dhe dukej sikur bente nje loje me te ...
-Eja xhaxhi! ...Eja!...Edhe ne jemi shqiptare!-therriste Blini i vogel...
-Bija ime !...Ka 27 vjet qe nuk kam ngrene burek!U ngrit ngadale duke marr peshen e breges se tij me vete ...
Eh moj bija ime !...Ki durim gjersa me ndegjon!Nese zeri im mund te flas, natyrisht, ne ate menyren time te modes se vjeter, te botes se vjeter.Marrin qe kam bere une se ka bere kush ne jete !...Une jam i marrosun!...Nga kushtet e veshtira qe kishim ne Kosove, lash gruan me dy femije atje dhe mora rrugen per ketu.Duke menduar me shpejt te vi deri tek leket, u ndava me gruan qe kisha ne Kosove dhe me lejen e saj u martova me nje gjermane. Kjo ishte marrija e pare.Por te tjerat vazhdojne!Kur takova ate per here te pare,mu duk vetja se u rrethova ne nje epok te ndriçuar.Por diku prapa hares se fuqishme kuvendonin hijet çoroditese,dhe ajo qe me vjen keq eshte se nuk u kushtova vemendje atyre.Isha qenie njerezore?Une duhej ta kisha kuptuar se gjermanja ishte krejt ndryshe nga Ajshja ime e pafajshme qe lash ne Kosove.Une duhej ta kisha ditur vrerin pas shpines se saj dhe perveç se dhimbje e tmerr nuk do te rezultonte nga dalldia e saj. Më pas krijova ketu kater femije me te ...Gjersa isha i ri shkonim neper disko, lokale ku pihej alkohol e gjera te tepruara.Ajo bente ate jete dhe une u mesova si ajo ...Une punoja qe te kenaqja qejfet e saj dhe timin me çoroditjet tona ...por as femijet nuk i linim keq ...Kur u rriten femijet dhe une nuk e kisha me kohen dhe deshiren per diskoteka por kerkoja nje rehati ...me ndodhi habia me e madhe ...Ajo mori femijet dhe iku nga une.Per ta isha tani nje plak dhe i pagdhendur ...Tani bej jeten e qenit!Jete qeni kam une !...Ne Kosove gjate luftes ma vrane djalin qe une atehere kisha lene veten dy vjeç.Ku eshte halli im ...Me thuaj ku eshte halli im ...Perseriste keto fjale me sy te perlotur,e here - here ngrinte doren e tij te djathte dhe levizte ngadale kasketen, duke menduar se mbante mendet te mos i iknin...KU ESHTE HALLI IM !!!!
TË SHKRIRË NË NJË
- tregim -
Ne qëmë cmendurisht,ngathtësisht,paturpësisht...dhe agonishtë në dashuri me njëri tjetrin.Qëmë pa shpresë, më duhet ta shtojë, se ajo furi e zotërimit të ndërsjelltë mund të zbutej vetëm duke thithur e përthithur në të vërtet cdo grimcë të shpirtit dhe mishti të njëri-tjetrit ...
Atje nën rëren e butë,ne do të zdergjoheshim tërë kohën në një kulm të ngurtësuar dëshirash, dhe do të përfitonim nga cdo teke e bekuar, në kohë dhe hapësirë,për të prekur njëri-tjetrin.
Shpirtërorja qe përzier tek ne me një përkryerje që mund të mbetët e pakuptueshme.Gjatë tërë kohës unë ndjeja mendimet e tij të pluskonin nëpër gjakun dhe detin e ndjenjave të mija...Ne kishim të njetat ëndrra...krahasonim shënimet, gjenim ngjajshmëri të cuditshme.Një kanarinë e humbur kishte fërfëlluar në shtëpin e tij dhe timen...në dy vende shumë larg njëra tjetrës,në dy shpirta që i këndonin njëri-tjetrit...që ndjenin shpirtin e njëri-tjetrit edhe nga largësija...
Shfletoj kujtimet!...Të zymtin kujtim!...
Shfletoj kujtimet e mjera sërish e sërish...dhe vazhdojë ti bëjë pyetje vetës sime.
Pse!...Pse i thashë kjo është biseda jonë e fundit?..
Pse e gënjeva?... Pse i thashë-une do fejohëm me dikë tjetër?...
Pse!...Pse, e gënjeva se nuk e dua?...
Pse, lëndova shpirtin e tij ...por edhe timin?... Më pas vazhduan edhe shumë e shumë pse të tjera që vazhdimishtë vlonin në kokën time...
Kam ruajtur në kujtes një takim tonin të pasuksesshëm!..
Një natë dola të takohëm me të...Në një zabel me mimoza të trembura e gjethholla prapa shtëpisë sime.. Gjetëm atje një strehë në rrënojat e një muri me gurë të ulët...u ulem aty dhe u bëmë një trup...ai puthi cepin e buzëve të mija të ndara, dhe bulëzen e nxehtë të veshit ..goja ime e dridhshme, tronditur nga një ilaq misterioz,me një frymarrje fishkëlluese,i afrohej fytyrës së tij.Pirpiqesha që ta lehtësoja dhembjën e dashurisë duke afruar buzët e mija tek buzët e tij...pataj, u tërhoqa pas me një hedhje nërvoze të flokëve të gjatë dhe përsëri afrohesha errtazi, dhe lejoja të ushqehët në gojën time të hapurë..
Një grumbullë yjesh shëndriste zbehtë mbi ne, midis siluetave të gjetheve të gjata, dhe të holla.Ai qiell i dridhshëm dukej aq i zhveshur, sa edhe unë me rrobat e mija të lehta...Unë pashë fytyrën e tij në qiell,cuditërisht të qartë,sikur ai të lëshonte një rrezatim të zbehët të vetin...U tremba kur u ndez një dritë në dhomën time ...dhe zërin e mamasë që thirri emrin tim ...
Hmmmmmm!...As të paramendoj nuk më lejojnë...dhe ashtu e nërvozuar dola nga dhoma ime...
Të nesërmen dola në plazh!
Mendoja se do më ndihmonte të rikthejë paramendinim tim...ëndrrën time...
Në plazh fillova të ecja!....Ecja, ngadalë drejtë shkëmbinjëve.Vapa rëndonte dhe më pengonte të ecja, dhe sa herë ndieja afshin e tij të nxehët mbi fytyrën time shtrëngoja dhëmbët...Tendosesha e tëra si për ta mposhtur diellin.
Nga larg shifja një shkëmb të veshur me një vello vërbuese, dhe menjëherë mendova burimin e freskët prapa shkëmbit...
Por kur u afrova u stanga, u befasova...u trullova...këmbët nuk më mbanin....
Ishte shtrirë në kurriz...duart nën zverk...ballin nën hijen e shkëmbit...e i gjithë trupi i tij i bukur në diell...
Ishte nxehtësija e diellit që mi përvlonte faqët dhe bulëza djerëse që më grumbulloheshin mbi vetulla...apo?...
Të gjitha venat rrihnin fort nën lëkure!...
Nuk mund ta duroja më përvelimin e diellit, bëra një hap prapa.
E dija se bëra marrëzi, sepse një hap prapa nuk më shpëtonte nga dielli.
Nga deti erdhi një afsh i dendur përvëlues.
Ai u ngritë i habitur nga pranija ime.Mu afrua por rrinte me drojtje...
Tri herë u matë të thoshte dicka...e lexoja në sytë e tij..që ishin ngulitur në sytë e mi.
Papritur mu hodh në përqafim...Më shtrëngoj aq fort, sikur të kishte frikë se do t'i ikja ...Unë isha stangur....Nuk dija c'të bëja...Më në fund u shkëput nga trupi im...kapi duart e mija të vogla dhe fillojë të flas:
- Cdo verë vij tek ky shkëmb ...Cdo verë kam gdhendur nga një shkronjë...
Ja shiko!...Eshtë emri yt...Eshtë ky vend ku unë qetësohem dhe qajë kujtimet për ty...
Unë kisha mbetur e hutuar...S'ju besoja syve dhe veshëve të mi...vetëm e shikoja...e ndjeja cdo fjalë të tij...fillova të lotoja...dridhësha e tëra.Nga mosqarja me zë frymarrja fillojë të bëhej më e thellë...
Ai lëshoi dorën time që e mbante fortë, dhe preku lotin tim..Pastaj afrojë buzët e tij të ngohta dhe piu lotin tim...Lotë malli e dashurije, e quajti ai.
Pastaj fillojë sërish të flas:
- Je martuar?
Me një, jo, që mezi doli nga goja ju pergjigja une...
Atëherë, pse e ke ndërprerë dashurinë tonë!...Të lutëm më trego!...Mos më lerë të vuaj...më trego të vërtetën!...
Edhe ai fillojë të djersitej i tëri...sic dukët i'u kishte afruar ëndrrës së vet aq afër sa kurrë më parë...
- Unë!...Unë!...fillova të bëlbëzoj...
Unë kam menduar se dashurija jone nuk do të realizohet kurrë për shkak të largësisë....se nuk do takohemi kurrë...andaj që të të lejojë TY të jetosh jetën të kam gënjyer...por... gënjeva në radhë të parë dhe vetën time...dhe fillova prap të qajë ...
Ai duke i puthur tërë kohën lotët e mi, sikur do fshinte nga ndjenja ime gjithë dhimbjen e kaluar, më pëshpëriti me zërin e tij që i dridhej: -Sshpirti im! Dashuritë e mëdha edhe pengesat e mëdha i kapërcejnë. Pastaj më puthi dorën, parakrahun dhe më pas m'u duk se puthja më perpiu gjithë trupin. Rashë në krahët e tij që dikur kisha ëndërruar…
Bota më dukej e vogë!l…Dielli i dashurisë kishte shpërthyer kudo.Nën vaditjen e puthjeve të tij ngjaja me një pemë, që kishte filluar përsëri të ndjente pranverën dhe kishte shpërthyer në një lulëzim të ri, që i kishte rrënjët te e kaluara…
- tregim -
Ne qëmë cmendurisht,ngathtësisht,paturpësisht...dhe agonishtë në dashuri me njëri tjetrin.Qëmë pa shpresë, më duhet ta shtojë, se ajo furi e zotërimit të ndërsjelltë mund të zbutej vetëm duke thithur e përthithur në të vërtet cdo grimcë të shpirtit dhe mishti të njëri-tjetrit ...
Atje nën rëren e butë,ne do të zdergjoheshim tërë kohën në një kulm të ngurtësuar dëshirash, dhe do të përfitonim nga cdo teke e bekuar, në kohë dhe hapësirë,për të prekur njëri-tjetrin.
Shpirtërorja qe përzier tek ne me një përkryerje që mund të mbetët e pakuptueshme.Gjatë tërë kohës unë ndjeja mendimet e tij të pluskonin nëpër gjakun dhe detin e ndjenjave të mija...Ne kishim të njetat ëndrra...krahasonim shënimet, gjenim ngjajshmëri të cuditshme.Një kanarinë e humbur kishte fërfëlluar në shtëpin e tij dhe timen...në dy vende shumë larg njëra tjetrës,në dy shpirta që i këndonin njëri-tjetrit...që ndjenin shpirtin e njëri-tjetrit edhe nga largësija...
Shfletoj kujtimet!...Të zymtin kujtim!...
Shfletoj kujtimet e mjera sërish e sërish...dhe vazhdojë ti bëjë pyetje vetës sime.
Pse!...Pse i thashë kjo është biseda jonë e fundit?..
Pse e gënjeva?... Pse i thashë-une do fejohëm me dikë tjetër?...
Pse!...Pse, e gënjeva se nuk e dua?...
Pse, lëndova shpirtin e tij ...por edhe timin?... Më pas vazhduan edhe shumë e shumë pse të tjera që vazhdimishtë vlonin në kokën time...
Kam ruajtur në kujtes një takim tonin të pasuksesshëm!..
Një natë dola të takohëm me të...Në një zabel me mimoza të trembura e gjethholla prapa shtëpisë sime.. Gjetëm atje një strehë në rrënojat e një muri me gurë të ulët...u ulem aty dhe u bëmë një trup...ai puthi cepin e buzëve të mija të ndara, dhe bulëzen e nxehtë të veshit ..goja ime e dridhshme, tronditur nga një ilaq misterioz,me një frymarrje fishkëlluese,i afrohej fytyrës së tij.Pirpiqesha që ta lehtësoja dhembjën e dashurisë duke afruar buzët e mija tek buzët e tij...pataj, u tërhoqa pas me një hedhje nërvoze të flokëve të gjatë dhe përsëri afrohesha errtazi, dhe lejoja të ushqehët në gojën time të hapurë..
Një grumbullë yjesh shëndriste zbehtë mbi ne, midis siluetave të gjetheve të gjata, dhe të holla.Ai qiell i dridhshëm dukej aq i zhveshur, sa edhe unë me rrobat e mija të lehta...Unë pashë fytyrën e tij në qiell,cuditërisht të qartë,sikur ai të lëshonte një rrezatim të zbehët të vetin...U tremba kur u ndez një dritë në dhomën time ...dhe zërin e mamasë që thirri emrin tim ...
Hmmmmmm!...As të paramendoj nuk më lejojnë...dhe ashtu e nërvozuar dola nga dhoma ime...
Të nesërmen dola në plazh!
Mendoja se do më ndihmonte të rikthejë paramendinim tim...ëndrrën time...
Në plazh fillova të ecja!....Ecja, ngadalë drejtë shkëmbinjëve.Vapa rëndonte dhe më pengonte të ecja, dhe sa herë ndieja afshin e tij të nxehët mbi fytyrën time shtrëngoja dhëmbët...Tendosesha e tëra si për ta mposhtur diellin.
Nga larg shifja një shkëmb të veshur me një vello vërbuese, dhe menjëherë mendova burimin e freskët prapa shkëmbit...
Por kur u afrova u stanga, u befasova...u trullova...këmbët nuk më mbanin....
Ishte shtrirë në kurriz...duart nën zverk...ballin nën hijen e shkëmbit...e i gjithë trupi i tij i bukur në diell...
Ishte nxehtësija e diellit që mi përvlonte faqët dhe bulëza djerëse që më grumbulloheshin mbi vetulla...apo?...
Të gjitha venat rrihnin fort nën lëkure!...
Nuk mund ta duroja më përvelimin e diellit, bëra një hap prapa.
E dija se bëra marrëzi, sepse një hap prapa nuk më shpëtonte nga dielli.
Nga deti erdhi një afsh i dendur përvëlues.
Ai u ngritë i habitur nga pranija ime.Mu afrua por rrinte me drojtje...
Tri herë u matë të thoshte dicka...e lexoja në sytë e tij..që ishin ngulitur në sytë e mi.
Papritur mu hodh në përqafim...Më shtrëngoj aq fort, sikur të kishte frikë se do t'i ikja ...Unë isha stangur....Nuk dija c'të bëja...Më në fund u shkëput nga trupi im...kapi duart e mija të vogla dhe fillojë të flas:
- Cdo verë vij tek ky shkëmb ...Cdo verë kam gdhendur nga një shkronjë...
Ja shiko!...Eshtë emri yt...Eshtë ky vend ku unë qetësohem dhe qajë kujtimet për ty...
Unë kisha mbetur e hutuar...S'ju besoja syve dhe veshëve të mi...vetëm e shikoja...e ndjeja cdo fjalë të tij...fillova të lotoja...dridhësha e tëra.Nga mosqarja me zë frymarrja fillojë të bëhej më e thellë...
Ai lëshoi dorën time që e mbante fortë, dhe preku lotin tim..Pastaj afrojë buzët e tij të ngohta dhe piu lotin tim...Lotë malli e dashurije, e quajti ai.
Pastaj fillojë sërish të flas:
- Je martuar?
Me një, jo, që mezi doli nga goja ju pergjigja une...
Atëherë, pse e ke ndërprerë dashurinë tonë!...Të lutëm më trego!...Mos më lerë të vuaj...më trego të vërtetën!...
Edhe ai fillojë të djersitej i tëri...sic dukët i'u kishte afruar ëndrrës së vet aq afër sa kurrë më parë...
- Unë!...Unë!...fillova të bëlbëzoj...
Unë kam menduar se dashurija jone nuk do të realizohet kurrë për shkak të largësisë....se nuk do takohemi kurrë...andaj që të të lejojë TY të jetosh jetën të kam gënjyer...por... gënjeva në radhë të parë dhe vetën time...dhe fillova prap të qajë ...
Ai duke i puthur tërë kohën lotët e mi, sikur do fshinte nga ndjenja ime gjithë dhimbjen e kaluar, më pëshpëriti me zërin e tij që i dridhej: -Sshpirti im! Dashuritë e mëdha edhe pengesat e mëdha i kapërcejnë. Pastaj më puthi dorën, parakrahun dhe më pas m'u duk se puthja më perpiu gjithë trupin. Rashë në krahët e tij që dikur kisha ëndërruar…
Bota më dukej e vogë!l…Dielli i dashurisë kishte shpërthyer kudo.Nën vaditjen e puthjeve të tij ngjaja me një pemë, që kishte filluar përsëri të ndjente pranverën dhe kishte shpërthyer në një lulëzim të ri, që i kishte rrënjët te e kaluara…