Makfile Cenolli
Makfire Maqedonci - Canolli lindi në Prishtinë. Fëmijërinë dhe rininë e hershme i kaloi në vendlindje. Është shkolluar në fushën e pedagogjisë, që e ka bërë më të ndjeshme e më njerëzore edhe në poezi. Me këtë art të vështirë ka filluar të merret që kur ishte nxënëse e klasës së dytë fillore. ”Gjeli im plak” ka titullin vjershsa e saj e parë. E ka botuar 30 vjet e sa më parë në shtojcën për fëmijë të gazetës ”Rilindja” (1978/79), e cila botohej çdo të martë, në kohën e artë të kësaj të së përdishmeje të shuar shqiptare në Kosovën e pushtimi serb.
Makfire Canolli i përket brezit të rinisë ”së padisiplinuar”, e cila sfidonte pushtetin antipopullor të asaj kohe. Ky pushtet të rinjtë shqiptarë i quante ”irredentistë” e ”seperatistë” dhe me nofkat të tjera më poshtëruese, vetëm e vetëm pse deshi të mbante gjallë gjuhën, traditën e kulturën shqiptare, të qenit shqiptar të shqiptarëve në vendin e tyre.
Makfires, si motër e vëllezërve ”irridentistë”, iu mohua çdo e drejtë: të regjistrohej në fakultet, të punojë me nxënës, si dhe e drejta për të botuar. E ka vrragë të pashlyeshme në zemër këtë kohë, aq më parë, pasi krijimet e
saj të hershme ia konfiskuan punëtorët e shërbimit sekret serb, gjatë një basrisjeje në shtëpinë e saj.
Në vitet e ‘80-ta, si shumë familje shqiptare, edhe familja e Makfires ishte në shënjestër të UDB-së famëkeqe serbe, e cila në vitin 1982 ia burgosi të tre vëllezërit. Ishte kjo koha kur shiri i saj poetik po kendonte nga brenda, pa u shfaqur për lexues.
Në vitet e ‘90-ta emigron në Gjermani, ku qëndroi deri më 1998. Kthehet në Kosovë bashkë me familjen e saj dhe më pas, më 1999, kalon oqenanin për të vazhduar jetën në New York. Aty jeton ende.
Zëri i saj dëgjohet çdo të premte në valet e Radio – Diasporës, ku si moderatore e udhëheq rubrikën "Heroizmi i popullit tonë në shekuj".
Poezitë e saj janë prezantuar nëpër disa faqe internetit, të cilat botojnë krijime artistike, si "Teutat shiptare nëpër botë", "Agjencioni Floart-Press", "Tribuna shqiptare", "Bota e re", "Stërkala", si dhe "Qeparoi".
Gjer tani ka botur përmbledhjen poetike për të rritur “Gjurmë nëpër flakë” (2010) dhe një tjetër për fëmijë “I shes diellit akullore” (2010).
Makfire Canolli i përket brezit të rinisë ”së padisiplinuar”, e cila sfidonte pushtetin antipopullor të asaj kohe. Ky pushtet të rinjtë shqiptarë i quante ”irredentistë” e ”seperatistë” dhe me nofkat të tjera më poshtëruese, vetëm e vetëm pse deshi të mbante gjallë gjuhën, traditën e kulturën shqiptare, të qenit shqiptar të shqiptarëve në vendin e tyre.
Makfires, si motër e vëllezërve ”irridentistë”, iu mohua çdo e drejtë: të regjistrohej në fakultet, të punojë me nxënës, si dhe e drejta për të botuar. E ka vrragë të pashlyeshme në zemër këtë kohë, aq më parë, pasi krijimet e
saj të hershme ia konfiskuan punëtorët e shërbimit sekret serb, gjatë një basrisjeje në shtëpinë e saj.
Në vitet e ‘80-ta, si shumë familje shqiptare, edhe familja e Makfires ishte në shënjestër të UDB-së famëkeqe serbe, e cila në vitin 1982 ia burgosi të tre vëllezërit. Ishte kjo koha kur shiri i saj poetik po kendonte nga brenda, pa u shfaqur për lexues.
Në vitet e ‘90-ta emigron në Gjermani, ku qëndroi deri më 1998. Kthehet në Kosovë bashkë me familjen e saj dhe më pas, më 1999, kalon oqenanin për të vazhduar jetën në New York. Aty jeton ende.
Zëri i saj dëgjohet çdo të premte në valet e Radio – Diasporës, ku si moderatore e udhëheq rubrikën "Heroizmi i popullit tonë në shekuj".
Poezitë e saj janë prezantuar nëpër disa faqe internetit, të cilat botojnë krijime artistike, si "Teutat shiptare nëpër botë", "Agjencioni Floart-Press", "Tribuna shqiptare", "Bota e re", "Stërkala", si dhe "Qeparoi".
Gjer tani ka botur përmbledhjen poetike për të rritur “Gjurmë nëpër flakë” (2010) dhe një tjetër për fëmijë “I shes diellit akullore” (2010).
- PËRKUSHTIM
(Nënës sime, që t’i bëhet dritë fjala ime e parë,
epitafi në shpirtin tim, që thotë jetën e saj dhe dashurinë time për të!)
Dhembje pa thinja
Tërë jetën e lume
vetëm një emër kam thirrur,
fjalën e shenjtëruar prej gjakut.
NËNË në të gjitha kohët,
në të gjitha stinët.
NËNË në bahçe,
në lëndinën e lotëve,
NËNË në bukë e kripë,
në një mal, në një saraj.
Edhe sa herë shkoj te varri i saj.
pa pritur zakonet e përvjetorëve,
në atë lëndinë me kocka njerëzish,
me emrin “nënë” thith ajrin aty,
flas me nënën njëlloj,
si kam folur tërë jetën.
Mes mijëra fijesh bari,
gjej pak dhe që pret gishtat e mi.
E shpupurit, pastaj e rrafshoj me pëllëmbë,
si dikur moti,
kur kruaja shpinën e saj,
sa herë ndërronte hëna.
Çdo grimcë e dheut paska pritur lotin tim,
të ujitet që të mbijë bar,
përjetësia e saj e blertë,
as gjysmën e rrugës pa e bërë,
në jetën lidhur me zinxhirë.
PROLOG
Himn për gjakun
(Në vend të një kënge për
luftëtarët e lirisë dhe UÇK-në)
Asnjë shtyllë nuk mund të mbajë
peshën e lirisë si ju,
gjaku im vertikalisht!
Mes tokës dhe reve të zeza,
ky flamur i kuq,
në shtizën e pushkës,
lidh tokën me diellin,
Gjergj Kastriotit i çon lajm,
Kosovën e kthen në kështjellë,
në agimin e pavarësisë.
Dhe me gishta prej gjakut
Uubie telave të jetës,
në ikje të natës vonë.
E nënat mbushin gjinjtë
me qumësht fëmijësh,
kur Dirini i Bardhë ndalet pak,
një dorë ujë ma derdh në ballë,
ikën si neperkë, e trollit shqipar
një litar i çon.
Tutje një daulle tund dheun,
e yjet si mollat nga degët bien,
nxitueshëm në tokën e arbërit.
“Jemi vonuar shumë”,
Njëri-tjetrit i thonë.
Refreni i tankut
Dhe tymi që i shkonte pas thoshte:
Ja dhuma për ju:
Vetëm pse jeni shqiptarë!
Dhe gjurmët e zinxhirëve mbi asfalt
edhe më egër mbi lëkurë ushëtinin:
Ja gjenocidi për ju:
Vetëm pse jeni shqiptarë!
Dhe zhurma e makinës së vdekjes,
Vetëm një refren dintej
Ja shfarosja për ju:
Vetëm pse jeni shqiptarë!
Kosova është serbe,
thoshte makina gri,
me refrenin e vet përmbi.
Ekzod
Vaji i fëmijëve mallkonte rrugës mbi gjakun e vet,
shkelur zbathur me qemështin e nënës në buzë
rrugës për të ikur nga trolli Ilir,
nga flaka e vdekjes përhapur gjithandej,
mbi blerimin mbjellë në zemër,
bashkë me nënën e me një çantë me pak bukë,
që të mbajnë shpirtin në shtegëtimin e zogjve,
drejt vendeve të ngrohta.
Mirë se erdhe, të thoshte gjysma tjetër e atdheut,
konaku i fqinjëve gjithashtu,
me zemrën e nxjerrë jashtë,
që bijtë e tjerë të shqipes,
të ndihen si në shtëpinë e vet,
si në oxhakun e gjyshit dikur,
bashkë me përrallat e ninananat,
që gjumin të bëhej i qetë,
zbritur nga krahët e tmerrit,
pa gjëmën e birit tjetër të zhdukur,
pa varr e pa nishan,
kthyer diku në muranë,
me gurët e gjakut,
përmendore e trishtimit dhe e mallkimit,
zë i qyqes në degën e thatë.
A mund të flasim kuq e zi?
Dhe Isa Boletini prapë ishte vonuar atë ditë
në gjysmën e ditëlindjes sime,
në nëntorin e tretë në shkurtit 2008,
me gjysmën e shpirtit të qeshur,
në vendlindjen time.
Me njërin skaj të buzëve
puthte flamurin e kombit,
me tjetrin skaj,
flamurin e shtetit më të ri në botë,
të gjysmës tjetër të Shqipërisë,
që ka emrin Kosovë.
Dy ngjyrat e flamurit shpirti i tij kishte.
Njëra Isa ishte,
tjetra Boletin dëshirë të quhej kishte. - Urime, Kosovë!
Mëvetësinë e gjakut tënd gëzoje!
E kuqja uronte me valët e flamurëve të botës.
Nën hijen e luleve,
përkundur nga tanku i paqes aty.
U ndal pak e frymë thellë Isa mori,
si t’i çahej atë ditë po i bëhej krahërori,
kur nëpër gajtana të tirqve
ngjyra ezezë po nxinte,
si vetëtima që zbret në tokë prej mali,
përçuar nëpërr një shufër metali.
Ashtu si përçuan vargjet e mia,
Gjysmën me Isa, gjysmëm me Boletin,
kur mbi dy gjysmat
shqiponja me flatra rri përpjetë,
shkruan me pendë në qiell
datën e nëntorit të vërtetë.
Abetare për lirinë
Shtrënguar me zinxhirë në trupin tim femëror,
gumëzhitja si tanku armik mbi barin e vjeshtës,
të gjeja abetaren e lirisë,
në natën e zezë me re,
kur ëndërroja frymën e ndaluar në grykë
me hallkat e reja natë për natë,
që të mos çelë kurrë drita e mëngjesit tim,
i lagur me gjakun tim.
Dhe ti nuk e di, armiku im!
Që unë di përmendsh
Lirinë që ma ndalon ti,
këngën më të bukur të poetit
që ua lë cicërima zogjve,
edhe kur ti e vret.
Prapë ti nuk e di!
Se sa më shume që më shtrëngon,
aq më shumë gjaku im më mëson jetën,
zvarrë për të arritur kotherrën e bukës,
që shkel çizma jote,
në sofrën e Kosovës,
gatuar me duart e nënave.
Po ik se nuk kam kohë të flas më me ty!
Më presin trimat në male.
Kërkojnë bukë dhe fishekë,
për ty, armiku im!.
Sofër me plumba e shtruar
Ja ku e ke shtruar me plumba,
sofrën ku gatova lirinë,
për darkën e kombit tim,
kur u ktheva vonë nga arat,
të bëja bukën e re misërishte,
për trimat, që
ende nuk janë kthyer nga malet.
Mitrovica kërkon prapë trima,
aty jo nuk fluturojnë
të gjitha shqipet e lira të Kosovës.
Shtruar me plumba e ke
armiku im i vjetër,
me të njëjtën qime!
Dëshira ime e ndaluar tani,
nga paqja e botës,
për lirinë plotë të vendlindjes sime,
për tërë trollin tim,
po pret në sirtarët
e tavolinave diplomatike,
me njërën dorë
në sofrën e plumbave,
që t’i hamë bashkë një ditë.
Nuse shqip në Mollën e Kuqe
Atdheu im sa herë është tkurrur,
braktisur me dhunë
nga shqipatrët e mi,
duke marrë me vete vetëm emrin “shqiptar”,
me lot në sy,
zemra duke qajtur me ngashërim.
Gjyshi im ruam edhe sot,
mbiemrin e vjetër “Maqedonc”,
në kohën kur gjyshja ime
u bë nuse në Mollën e Kuqe,
në vendin ku flasin shqip
vetëm eshtrat nën dhe,
ose ndonjë zog që andej i bie fluturim
dhe këndon emrin e atdheut im,
poemën e time të kafshuar
nga të katër anët,
me emrin Shqipëri.
- PËRKUSHTIM
para 13 minutashMaki Canolli- Lot prej dheut
Sa herë më quajtën mërgimtare,
zemër e pikëlluar u bëra,
ujitur me lot, lagur me riga gjaku,
djegur me mallin e adheut.
Dhe refugjate kur më thanë,
nga gjoksi zemrën nxora,
të mos çahej e mbaja,
me duar të buta femre.
Mbuloja shpirtin,
me plisa të dheut tim,
i bëja baltë, që
të shkelja mjaltin e huaj.
Lulet më lironin helm,
në blerimin e refuzueses isha.
Shporruniiiiiiiiiiiii!
Më vinte të klithja,
por atdheu ma shkelte syrin:
Mbahu!
Nesër një ditë tjetër vjen.
Kushtrimi i lirisë
(Adem Jashari, komandat legjendar)
Më 28 nëntor, Ditën e Pavarësisë
të shtetit më të ri në botë,
mu në zemër të Drenicës,
lindi një nip i Azem Galicës.
Si të dilte nga thellësi e tokës,
nëna i dha emrin e lashtë Adem,
e të lidhej tok me dheun
miti tjetër si Anteu
Kur e mori nëna në duar,
e mbuloi me flamur
dhe e bekoi me dashuri:
Luftofsh, bir për shqiptari!
Djali u rrit e u bë burrë,
u betua në flamur,
se i gjallë nën shka s'jetoj,
dhëmbë për dhëmbë me të luftoj.
Pushka e tij e dha kushtrimin:
Nën shka s’e duroj roberinë.
U trimërua edhe fëmija,
nuk kish frikë nga Sërbia!
Si rrufeja kur i bie një lisi,
me Sërbinë luftën e nisi,
u shkund fort e tërë Evropa,
si të kishte tërmet gjithë toka.
Këndon pushka në kullë prej gurit,
predha, gjyle pret Ademi.
Edhe fëmija në drirare,
i hedhnin armikut fishekzjarre.
U vra trimi duke kënduar,
e në Zot duke u betuar,
nuk e lëshoj kullën e babës plak,
pa u mbuluar të gjithë me gjak.
Brez pas brezi do të nderohet,
e do ta kujtojë historia,
se me Adem Jasharin,
bënë luftë edhe fëmija.
Pushka e tij dha kushtrimin,
që Serbisë t'ia qesim tymin,
e të marrë vesh përjetë e mot,
se kjo tokë shqiptarin ka zot.
Mos e mësyj më, shka, Kosovën!
kij kujdes, more karpat!
Adem Jashari nuk vdes kurrë,
edhe në varr të lan me gjak.
Krejt Shqipëri
(Tahir Sinani, tropojan, dëshmor i luftërave
në Kosovë, Maqedoni dhe Preshevë)
Shumë pak fjalë i foli nënës,
më shumë lot Sinani derdhi,
mbahu, nënë, si thotë zakoni!
Lum për ne koha na erdhi.
O moj nënë, unë jam betuar!
Se do të vdes për tokë e lumë,
këtu është Tropojë,
po Shqipëri ka më shumë.
Ajo fushë veshur me flakë,
është Kosovë, është Shqipëri.
Me pak shkollë, zemra ime!
E di mirë edhe ti.
Kthyer nga dielli i agimit,
niset trimi i tërë në gaz,
mumëron shekujt e robërisë
dhe një këngë i shkonte pas.
Njëqind vjet këtë ditë e pritëm,
sikur lulja që pret driteë,
Ndale shkja hapin pak!
S’e harrojmë kurrë ne traditën.
Lule mbi gur
(Ismet Jashari)
Sa çel nëna sytë në gur,
e sheh djalin si flamur,
kaq lule si mund të mbijnë aty!
Çuditet nëna me lot në sy.
Dhe fërkon sytë mos po sheh hije,
zbret në gur një dritë nga yje,
nur u jep gjithë dëshmorëve,
veç e veç përmendoreve.
Dëgjon nëna fjalë nga qielli,
shikon lart nga i flet dielli,
djali yt është bërë liri,
rrezja ime për Shqipëri.
Ke djem ti, moj nënëloke!
që i dalin krah kësaj toke,
nuk të lënë nën Serbi,
pa u faruar me pleq e fëmijë.
Dhe Kosovës i dha shtetin,
ashtu kishte amanetin.
Lule mbushi tokën amë,
UÇK-në e kishte pranë.
Rrufe nga Shqipëria
(Skerdilajd Llagami ("Shpendi")
Kur Kosova po digjej flakë,
tym po shkonte në të gjitha anët.
Digjej toka, flakë mbi kullat,
në të katër anët luftonin burrat.
Mbahu, moj Kosovë kreshnike!
Ke bijtë tu që ti rrite.
Gjithandej në Shqipëri,
Nuk të lënë ty nën Serbi.
Si rrufeja që vjen nga qielli,
ashtu në Kosovë erdhi Skerdi,
si shqiponjë që del nga mali,
ashtu erdhi Lajdi djali.
Ndalu, shka, ti qofsh mallkuar!
Mos ma digj Kosovën time!
Ndalu shka i biri shkinës!
Jam përballë, jo pas shpinës.
Gjaku i njomë i tiranasit,
skuqi tokën kosovare,
dhe lulekuqe mbinë prej gjakut,
Skerdilajdi i erdhi hakut.
Xan, o lule!
(Murtezan Etemi)
Dhe kushtrimi veshi trollina
anembanë kërkonte trima,
brof në këmbë me xhamadan,
më i shpejti Murtezan.
Shikon qiellin plot me re,
e mbush zemrën me zemërin,
i jep pushkës një herë zjarr,
nëpër bar po shkonte zvarr.
Ballë për ballë me armikun,
tym e flakë ngriten në qiell,
jetën mbron në istikam.
vëllai trim, vëllai Xan.
Oh një plumb ra mbi lule,
Xani trimi si të qeshte,
i ther shpirtin nënëlokës,
si një sondë t’i binte tokës.
Dhe u bë dritë e Arbërisë,
që me shekuj lirinë e kërkonte,
dhe gurëve u solli gjelbërimin,
zogjve lirinë dhe fluturimin.
- Lot prej dheut
para 12 minutashMaki Canolli- Flutur në flamur
(Basri Canolli)
Aq male kishte Gollaku atë ditë!
O zot si i mbante trolli!
Më i larti që ishte,
ai Basri Canolli.
Dhe betimi u ngrit në flamur,
bashkë me thirrjen e kushtrimit,
del dhe shqipja nga flamuri,
i shkon në ndihmë atij trimit.
Shtrohej toka plot me gjethe,
seç po shkundej i tërë mali,
kënga këngës seç i thoshte:
Jepi flutur Canoll djali.
Basri Canolli e dha betimin:
Për Kosovën do të luftoj,
plumbin e fundit do ta harxhoj,
shkjaun e zi gjersa ta largoj.
Krisma, flakë mbuluan Marecin,
dhëmbë për dhëmbë dy ushtri,
loti nënën e mbuloi,
u shtri djali, u shtri.
Pjese nga libri: I SHES DIELLIT AKULLORE
(Poezi për fëmijë)
Nuk janë vargje, por akullore
Vargje e vargje,
një piramidë me vargje…
Po kush tha se janë vargje?
Jo, more! Jo, more!
Nuk janë gjë tjetër,
veçse akullore.
Vjersha e vjersha,
një lëndinë me vjersha…
Po kush tha se janë vjersha?
Janë plantacione
mbushur plot me vreshta.
Fjalë e fjalë…
jo kafshata me halë.
Po kush tha se janë fjalë?
Janë qumësht, more!
për çdo akullore,
që nga dielli,
pikin në fletore.
Rima e rima,
një kështjellë me trima…
Po kush tha se janë rima?
Po as karalele nuk janë, lale!
në fund të çdo fjale,
por janë valle e valle,
në koncertin e ri,
për ju, fëmijë!
Nuk është as një libër,
vetëm me gjyshin e vitit të ri,
janë zemra dhe shpirt
për ju, o fëmijë të mi!
Mullisi dhe fëmija
Pa fëmija një mulli,
tek një lumë që po e shponte,
i shkoi mendja si për dreq,
në mos rrymë ai prodhonte.
Mullisi i bardhë nga mielli,
kapi fëmijën ngrohtë për dore:
Eja, bir, bashkë me gjyshin,
të hamë bashkë një akullore!
Ky mulli, biri im!
Është i vjetër sa gjyshi im,
nuk pushon natë as ditë,
bluan drithër, nuk jep dritë.
Ti çuditesh, unë e di,
pse mulliri s’është muze,
në këtë shekull të teknikës
që ka zbardhur kohë e re.
Prapë çuditesh, por dëgjo!
Akolloret që hamë ne,
kanë brenda edhe miellin tim,
jo vetëm lëng frutash e sheqer.
Lëpin gjyshi akullore,
dhe mustaqet i bën pis
nuk pranon si thotë fëmija,
të jetë mësues, e jo mullis.
Këmbëzbathur në një luginë,
ku një lumë shkon me rrëmbim,
Mulliri i Lekë Bardhit,
bluan miell për fshatin tim.
Mos ma vrit ardhmërinë!
(Kundër gjakmarrjes)
Mos ma ndal diellin, të lutem!
Të më ngrohë si gjithë njerëzinë,
se jam një fëmijë i pafajshëm,
që nuk njeh hasmërinë.
Mos më ndaj nga lojërat fëmijërore!
e as nga bankat shkollore,
se nuk kam faj e përgjegjësi,
që njerëzit bëjnë çmenduri.
Mos ma vrit ardhmërinë!
Mos ma shëmto fëmijërinë!
Këtë dëshirë mos ma sfido!
Ndaj meje hakmarrje mos kërko!
Është lart një Perëndi,
që na sheh mua dhe ty,
andaj nëse mua më dënon.
Zoti i madh të gjykon.
Mallkuar qoftë djalë pas djali,
ai që la kanunin i pari,
që të ketë përjetë gjakmarrje,
e mes nesh të hapen varre.
Mëshirë për fëmijët!
Enden për çdo ditë,
rrugëve poshtë e lart,
me shpresë se do të gjejnë
ndonjë kafshatë të thatë.
Rrinë skajeve të rrugës,
të zbathur e të zhveshur,
me stomak të uritur,
me fytyrë të ngërdheshur.
Shikojnë çdo njeri,
që u kalon aty përbri,
në mos kanë gjë për ta,
të paktën një lajthi.
Mungojnë në shkolla,
janë nxënës të dalluar,
ngase nuk kanë fletore,
as libra për të mësuar.
Janë thellë të strukur,
por kërkojnë drejtësi,
ndërkohë që gjëmë e tyre
arrin tutje në qeveri.
Po lum që ne të tjerëve
qeveri nuk na thonë,
e na qan zemra dhe shpirti
prandaj u ndihmojmë.
Lutja e fukarasë
Lutet shpirti i fukarasë
lutet me shumë dëshpërim,
Zot i madh, ty të lutem:
Më jep dhe mua ushqim!
Të kesh, o Zot mëshirë!
Të kem ditë më të mira!
Të kemi ushqime edhe mbathje!
Si e gjithë njerëzia.
Pse të tjerët, o Zot!
kanë gjëra shumë,
ndërsa unë nga uria
s'mund të bëj as gjumë.
Zbute shpirtin e njerëzimit
t’i japë jetë fukarasë,
kush gëzon zemrën e tij,
t’i bësh vend në parajsë!
Vjen dhe dimri, Zoti i madh!
me borë, acar e fërfëllizë,
mua lutja më ngrin në gojë,
pse s’kam të drejtë që të rrojë.
Vajzat shqiptare
Kur t'i takosh
vajzat nga Prishtina,
të dukën të bukura
porsi gjeraqina.
Sa herë t'i takosh
vajzat nga Tirana,
janë shumë çapkene
të shpejta si zana.
Edhe vajzat e tjera,
që janë nga Gostivari,
kanë sy gështenje
dhe flokët si ari.
Po të zbresësh pak
andej nga Presheva,
nga bukuria që kanë vajzat
thua, në zemër i ndjeva.
Edhe në Çamëri
vajza shqiptare,
aq bukur ato
aty hedhin valle.
Po të ngjitësh pak
në rrethin e Malësisë,
vajzat si sorkadhe
duken prej bukurisë.
Kudo që të shkosh
nëpër trojet tona,
vajzat janë të bukura
duken si shqiponja.
Nëpër Shqipëri
Tëra rrugët më çojnë
nëpër Shqipëri,
i di mirë përmendsh
si në gjeografi.
Afër kalit të Gjergjit,
aty në Tinarë,
më bluante truri luftërat
e të parëve tanë.
Thellë në jug, në qytetin
me gurë e pa bahçe,
Kadare shkruante romanin
“Ura me tri harqe”.
Në veri, Fishta e Migjeni
i riktheheshin trishtimit
me “Lahutën e Malcisë
e “Poemen e mjerimit”.
Azem Shkreli i madh
në Shkrelin e Rugovës,
pinte ujë të ftohtë
në Gurrën e Martin Bogës.
Në Pogradec,
afër Liqenit, medet!
Lazgushi kollitej
nga pleqëria e vet.
Në Cercë të Istogut,
për dritën e lirisë,
Rugova në dorë shtëngonte
projektin e pavarësisë.
Në Tepelenën e lashtë,
Ali Pashë Tepelena,
këndohej në këngën
e këngëtares Lena.
Në Prekazin legjendar
Adem Jashari thoshte nga kulla:
Seria do vetëm plumba,
Mos u dorëzoni burra!
Në Gllogjan të Pejës,
në Kullë të Qëndresës,
Dëshmorët Haradinaj
murosnin kështjellën e besës.
Si e bëra Shqipërinë time
Sh-në ia mora shqiponjës në fluturim,
që të ndërtoj çerdhe në shpirtin tim.
Q-në ia mora në qerdhor qershisë,
që t’i bëj të kuqe faqet e rinisë.
I-në ia mora të nesërmen Ilirisë,
që të mësoj rrënjët e Dardanisë.
P-në e la herët pranvera mbi lule,
që të bëj nektar për bletë, jo vetëm pekule.
Ë-në e piku syri i foshnjës pa gji nëne,
që lumenjtë të sjellin qymësht dhene.
R-ja me shi nga retë seç më ra në dorë,
që fëmija të fle gjatë, jo vetëm një orë.
I-në tjetër për emrin e atdheut tim,
e gjeta në abetare duke mësuar shkrim-lexim.
A-në e gatova mirë nga dheu i mëmëdheut,
që të bëja Shqipërinë me dorë të Skënderbeut.
Mësuesi i parë i Abetares
(Mehmet Gjevori)
Nga errësira kush na nxori?
Dritë për ne përjetë kush solli?
Kosovarëve në ndihmë kush u doli?
Mësuesi i parë Mehmet Gjevori.
Bacë Mehmeti me shumë shokë
tridhjetë vjet la Elbasanin,
drejt Kosovës ai u nis,
të hap dritën e shqiptaris.
Dita e natë me Abetare në dorë,
herë në fshat, herë në qytet,
pishtar dite i arsimit,
më i pari baca Mehmet.
Zemra e tij lumturohej,
kur rinia arsimohej,
në çdo kënd shtrihej arsimi,
qeshte populli nga gëzimi.
Brezat shekujve do ta kujtojnë
sinonimin e Abetares,
më i shtrenjti veterani,
bacë Mehmeti nga Elbasani.
Abetarja, floriri me yje
Abetarja është libri i parë,
nga nis e gjithë dituria,
me kaq flori që ka brenda,
matet e tërë pasuria.
Shkronjat që ka ajo,
i kanë marrë librat e tjerë,
kush i mori më lehtë,
kush me shumë poterë.
Floriri i Abetares
është flori me okë,
ama kur fëmijët,
e futin thellë në kokë.
Në çdo fletë të Abetares,
është nga një yll,
me çdo grafikë shkronjash,
ndriçojnë një pyll.
Zbret aty dhe dielli,
si mësues i jetës,
lidh fijet e dritës,
derdh mjaltrin e bletës.
- Flutur në flamur